PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

nych lekarstwach znachorów 3) . Przyznać jednak
trzeba, że nauczanie ortografii osób z dysleksją
jest problemem złożonym. Doskonale wiedzą
o tym praktycy, którzy próbują pomóc swoim
uczniom w przezwyciężeniu trudności. Najczęściej
pracę trzeba zacząć od zmotywowania
uczniów do nauki, gdyż wielu z nich oczekuje
zwolnienia z uczenia się poprawnej pisowni; niektórzy
uważają, że opinia stwierdzająca dysleksję
usprawiedliwia również nieznajomość reguł,
jeszcze inni są przekonani, że „ortografia jest nie
do ujarzmienia”.
Konieczność motywowania uczniów do nauki
dotyczy nie tylko osób z dysleksją. Zadałam
576 szesnastolatkom pytanie, czy lubią się uczyć.
Twierdząco odpowiedziało zaledwie 14% dziewcząt
i 12% chłopców. O potrzebie dyscyplinowania
i mobilizowania młodzieży do obowiązków
szkolnych przekonali się twórcy Alternatywnej
Szkoły Średniej w Hillsdale. System samodecydowania,
dobrowolne uczestnictwo w lekcjach,
wolny wybór przedmiotów, ocenianie na zasadzie:
zaliczył/ nie zaliczył, sprawiły, że zaledwie paru
uczniów przygotowywało się do lekcji. Uczniowie
woleli opalać się na boisku, zamiast przyjść
do klasy. Po dwóch miesiącach nikt nie odrabiał
zadań domowych i sprawy całkowicie wymknęły
się spod kontroli 4) . Podobne doświadczenia
i codzienna praktyka szkolna pokazują, że nasze
działania powinny skoncentrować się nie na
zwalnianiu uczniów z ich obowiązków, lecz na
stosowaniu najbardziej skutecznych metod, które
pozwolą dzieciom i młodzieży opanować materiał
językowy w możliwie najlepszym stopniu.
Warto zaznaczyć, że metody stosowane w pracy
z osobami z dysleksją są odpowiednie i bardzo
korzystne dla wszystkich uczniów; różnica
sprowadza się głównie do liczby niezbędnych
powtórzeń i ćwiczeń utrwalających.
W pracy tej przedstawię na przykładzie języka
angielskiego jedną z bardziej efektywnych metod 5)
– metodę przeszukiwania leksykalnego, którą jako
wiodącą, wykorzystywałam w nauczaniu pisowni
uczniów i studentów z dysleksją (były to osoby od
8 do 29 roku życia). Metoda ta ma wiele zalet:
pozwala wyeliminować błędy ortograficzne lub
znacznie ograniczyć ich liczbę, pomaga w kontroli
kolejności głosek i ich odpowiedników graficznych
w zapisie wyrazów, ma również bardzo korzystny
wpływ na opanowanie techniki biegłego i dokładnego
czytania. Ponadto pozwala zrozumieć
budowę wyrazu, co jest bardzo ważne dla osób
mających problemy z rozpoznaniem, w którym
miejscu wyraz się zaczyna i gdzie się kończy 6) .
Przeszukiwanie leksykalne umożliwia dodatkowo,
bez nadmiernego obciążania pamięci, poszerzanie
zasobu słów i rozpoznawanie ich znaczenia,
co uczniowie cenią sobie szczególnie, uznając to
jako wyjątkowy bonus za swoją pracę.
Podstawy teoretyczne modelu przeszukiwania
leksykalnego przedstawili naukowcy amerykańscy
M. Wolf, F. Vellutino i J. Berko Gleason 7)
(2005), ale metoda była znana w Polsce już na
początku XX wieku. Jeden z pionierów metodyki
nauczania pisowni, K. Drzewiecki (1914), pisał:
„Że w wyrazach: droga, dróżka, dróżnik, podróżnik,
podróż tkwią pojęcia pokrewne, to spostrzeże najmniejszy
już uczeń. Łatwo również naprowadzić go
przez porównanie, że we wszystkich tych wyrazach
odnajdujemy tę samą część składową (drog/ dróż)” 8) .
W okresie międzywojennym S. Szober (1930)
zwracał uwagę na rolę ćwiczeń ortograficznych,
polegających na rozkładaniu wyrazów na cząstki
morfologiczne i ich podkreślanie 9) . Ministerialny
3)
I. Kiken (1935), Badania eksperymentalne nad ortografją. Z doświadczeń na terenie szkoły powszechnej w Katowicach, Warszawa:
Nasza Księgarnia, s. 62.
4)
Założenia i funkcjonowanie Alternatywnej Szkoły Średniej w Hillsdale przedstawili Decker F. Walker i Jonas F. Soltis (2000),
w: Program i cele kształcenia, Warszawa: WSiP, s. 95-97.
5)
Pozostałe metody wraz z przykładami ćwiczeń aktywizujących zaprezentowałam w podręczniku akademickim Zaburzenia
komunikacji językowej, który zostanie wydany przez Podyplomowe Centrum Kształcenia Ustawicznego Szkoły Wyższej im.
Bogdana Jańskiego w Warszawie.
6)
Zob. A. Jurek (2007), Patomechanizmy dysleksji, w: „Języki Obce w Szkole”, nr 3/2007, s. 23-44.
7)
M. Wolf, F. Vellutino i J. Berko Gleason (2005), Psycholingwistyczna analiza czynności czytania, w: J. Berko Gleason, N. B. Ratner
(red.), „Psycholingwistyka”, Gdańsk: GWP, s. 466-467.
8)
K. Drzewiecki (1914), Pisownia, w: B. Wieczorkiewicz (red.) (1962), „Wybór prac z metodyki nauczania języka polskiego”,
Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, s. 349.
9)
S. Szober (1930), Zasady nauczania języka polskiego w zakresie szkoły powszechnej i gimnazjum niższego, Lwów-Warszawa:
Książnica Polska Towarzystwa Nauczycieli Szkół Wyższych, s. 169.
47