PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

lat 90. XX w. liczba szkół i zespołów międzyszkolnych
prowadzących nauczanie języka ojczystego
zwiększyła się prawie dziesięciokrotnie, tj. z 127
w roku 1990 do 1081 w roku 2006. Równie dynamicznie
zmieniała się ogólna liczba uczniów
uczących się języka ojczystego. O ile w roku 1990
w 127 szkołach języka ojczystego uczyło się 6,2
tys. uczniów, to w ostatnich kilku latach było już
objętych kształceniem ok. 49 tys. uczniów (tab. 1).
W ostatnich latach dynamika zmian liczby uczniów
uczących się języka ojczystego jest mniejsza
niż w połowie lat 90. XX w., co w dużej mierze
wiąże się ze zmianami demograficznymi.
W omawianym okresie największe zmiany obserwujemy
w szkolnictwie mniejszości niemieckiej.
Język niemiecki mógł być nauczany w szkołach
jako język ojczysty mniejszości niemieckiej w Polsce
dopiero od 1992 r. W tym czasie powstało
10 szkół dla mniejszości niemieckiej, w których
uczyło się ok. 1,3 tys. uczniów. W kolejnych latach
liczba szkół wzrastała bardzo gwałtownie.
W ostatnich latach dynamika zmian w szkolnictwie
mniejszości niemieckiej nieco osłabła, przy
czym nadal obserwujemy wzrost liczby placówek
oświatowych prowadzących nauczanie języka niemieckiego
jako ojczystego, natomiast liczba uczniów
od kilku lat utrzymuje się na poziomie ok.
35-37 tys. osób (tab. 1).
W ostatnich latach jest również widoczny dynamiczny
rozwój szkolnictwa mniejszości ukraińskiej
i łemkowskiej oraz nauczania języka regionalnego
– kaszubskiego. Społeczności te wykazują
dużą aktywność w zakresie organizacji nauczania
języka ojczystego dla dzieci i młodzieży. Jeśli chodzi
o mniejszość białoruską i litewską to zmiany
w ostatnich latach nie są aż tak duże, a sytuacja,
ogólnie, wygląda na stabilną. Zarówno liczba szkół,
jak i uczniów uczących się języka ojczystego utrzymuje
się na zbliżonym poziomie. Obserwujemy
natomiast spadek liczby szkół i uczniów w przypadku
mniejszości słowackiej. W porównaniu do
roku 1990 liczba szkół i uczniów zmniejszyła się
o połowę. W 1990 r. w 20 szkołach języka słowackiego
uczyło się ok. 500 uczniów, a w ostatnim
roku 2006 w 9 szkołach uczyło się łącznie
200 uczniów z tej mniejszości.
W ostatnich latach obserwujemy również wyraźne
zmiany w edukacji mniejszości romskiej.
Według danych GUS w roku szkolnym 2002/03
w 4 szkołach podstawowych uczyło się 117 uczniów
pochodzenia romskiego, natomiast w roku
szkolnym 2006/07 funkcjonowało już ponad trzysta
szkół (różnego typu) prowadzących dodatkowe
zadania edukacyjne dla młodzieży romskiej,
uczyło się w nich ok. 2 tys. uczniów pochodzenia
romskiego. Tak wyraźny wzrost liczby szkół, do
których uczęszcza młodzież romska, jest efektem
działań w ramach wspomnianego powyżej Programu
na rzecz społeczności romskiej w Polsce.
Tabela 1. Uczniowie uczący się języka ojczystego mniejszości
narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego
w latach 1990-2006 r. (w tym uczniowie pochodzenia
romskiego) [w tys. osób]
rok szkolny
białoruski
kaszubski
litewski
niemiecki
słowacki
ukraiński
łemkowski
romski*
inne**
Razem
1990/91 3,7 0,0 0,7 0,0 0,5 1,4 0,0 0,0 0,0 6,20
1992/93 3,7 0,0 0,7 1,3 0,5 1,6 0,0 0,0 0,0 1,54
1994/95 3,9 0,0 0,8 6,2 0,6 1,9 0,0 0,0 0,0 13,3
1996/97 3,8 0,3 0,8 23,5 0,5 2,7 0,0 0,0 0,0 13,2
1998/99 3,5 0,8 0,8 29,5 0,4 2,7 0,0 0,0 0,0 37,8
2000/01 3,7 2,7 0,7 31,0 0,3 2,5 0,1 0,0 0,1 41,1
2002/03 3,7 4,2 0,7 37,0 0,3 2,8 0,2 0,1 0,1 49,1
2004/05 3,7 4,2 0,7 37,0 0,3 2,8 0,2 0,9 0,1 49,9
2006/07 3,4 4,7 0,7 35,0 0,2 2,6 0,4 2,0 0,1 49,1
* uczniowie pochodzenia romskiego
** uczniowie uczący się języków: ormiańskiego i hebrajskiego
1
Nauczanie języka ojczystego
w roku szkolnym 2006/2007
W roku szkolnym 2006/2007 w Polsce funkcjonowało
1081 szkół z językiem ojczystym mniejszości
narodowych i etnicznych oraz z językiem regionalnym
(w tym szkoły prowadzące dodatkowe zadania
edukacyjne dla mniejszości romskiej). W grupie tej
zdecydowanie dominują szkoły podstawowe, których
łączna liczba wyniosła 743, tj. 68,7%. Poza
tym funkcjonowały 293 gimnazja (27,1%) oraz
45 szkół ponadgimnazjalnych (4,2%). W porównaniu
z rokiem 2004 łączna liczba szkół i zespołów
międzyszkolnych zwiększyła się o 307, z czego
najwięcej, tj. 190 szkół, przybyło na poziomie
podstawowym; ponadto przybyło 96 gimnazjów
i 21 szkół ponadgimnazjalnych.
W roku szkolnym 2006/07 we wszystkich omawianych
typach szkół i zespołów międzyszkol-
88