PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

ani w szkole. Kiedy jednak widzę, że nauczycielowi zależy
na mnie jako na osobie, że zna moje imię, uśmiecha
się, gdy go witam i jest chętny, aby pomóc mi, gdy o to
poproszę, czuję się w klasie spokojna i bezpieczna”.
„Ta nauczycielka jest zimna jak głaz. Dla niej liczą się
tylko ustanowione na początku roku reguły. Ale przecież
życia nie da się zaplanować w szczegółach. Zawsze
może wydarzyć się coś niespodziewanego, jak zły dzień,
ból zęba czy kłótnia z rodzicami. Zero współczucia. Dla
niej liczą się tylko fakty”.
Jak można wywnioskować z przedstawionych
powyżej komentarzy, część nauczycieli nie zdaje
sobie do końca sprawy, że przez pewien okres są
oni w życiu uczniów osobami znaczącymi, mającymi
moc opinio- i ocenotwórczą. Wydaje się też,
że nie wszyscy są świadomi faktu, że to właśnie
umiejętność nawiązywania i podtrzymywania
osobowej więzi z uczniami jest jednym z najważniejszych
warunków uzyskania wymiernych
efektów kształcenia. A więc nie tylko to, jak nauczyciel
uczy, ale także jakim jest człowiekiem
– czy lubi swoją pracę, czy szanuje i akceptuje
uczniów, czy i w jaki sposób motywuje ich do
nauki – wpływa na podejście, jakie mają uczniowie
do danego przedmiotu, co zwykle przekłada
się na efekty kształcenia.
Na co należy więc zwrócić uwagę pragnąc
dokonać rzetelnej samooceny swojego zachowania
w klasie? Otóż, aby relacje uczeń-nauczyciel
mogły rozwijać się harmonijnie i prowadzić do
budowania pogłębionych więzi, nauczyciel musi
przyjąć wobec uczniów postawę empatyczną
– nauczyć się współodczuwać z uczniem, starać
się zrozumieć i zaakceptować jego emocje bez
oceniania, pouczania a przede wszystkim krytykowania.
Istotnymi elementami składającymi się
na postawę empatyczną, którym nauczyciel powinien
się bacznie przyjrzeć badając jakość swoich
relacji z uczniami, są:
►
Umiejętność aktywnego słuchania oraz
nazywania uczuć – Próbując zrozumieć zachowanie
ucznia podczas lekcji nauczyciel
powinien w prywatnej, najlepiej przeprowadzonej
w cztery oczy rozmowie, wysłuchać
cierpliwie młodego człowieka i pomóc mu
w nazwaniu uczuć, których doświadcza, nawet
jeśli są one trudne czy wręcz niemożliwe
do przyjęcia w klasie. Nadawanie uczuciom
►
►
konkretnych nazw, np. gniew czy wściekłość,
pomoże uczniowi oswoić targające nim emocje
i konstruktywnie rozwiązać problem, który
je wywołał. Nauczycielowi zaś stworzy możliwość
poznania przyczyny zachowania ucznia
podczas lekcji.
Kontakt wzrokowy i fizyczny – Nauczyciel
musi zdawać sobie sprawę, że brak kontaktu
wzrokowego z jego strony jest dla ucznia jasną
informacją, że ani on, ani jego problem
nie są warte uwagi. Utrzymywanie kontaktu
wzrokowego, ale również fizycznego przez, np.
dotknięcie ręki czy ramienia rozmówcy, daje
uczniowi poczucie bezpieczeństwa, akceptacji
i szczerości w rozmowie, co pozwala mu na otwarte
mówienie o przeżywanych problemach
i związanych z nimi emocjach.
Stosowanie zachęty i pochwały – Nauczyciel
musi pamiętać, że wspierając ucznia w jego
wysiłkach uczy go szanować i doceniać własną
pracę nawet wtedy, gdy uzyskany efekt
końcowy, wyrażony najczęściej oceną, nie jest
najlepszy. Chwaląc ucznia nie tyle za to, czego
udało mu się dokonać, ale przede wszystkim
za wysiłek włożony w naukę, sprawia, że uczeń
czuje się ważny i doceniony, co powoduje, że
zaczyna postrzegać siebie również jako osobę
ważną i niepowtarzalną.
Pamiętajmy, że należymy do wąskiego grona
dorosłych, obok rodziców i najbliższych krewnych,
którzy odgrywają tak znaczącą rolę w rozwoju
młodego człowieka w sferze nie tylko intelektualnej
i emocjonalnej, ale także psychologicznej
i społecznej. Jesteśmy nie tylko nauczycielami
przedmiotu, ale także nauczycielami życia, a umiejętności
konstruktywnego rozwiązywania problemów
czy radzenia sobie z emocjami okazują się
zazwyczaj bardziej przydatne w codziennym życiu
młodego człowieka niż znajomość wszystkich
angielskich czasów czy stolic świata. Bądźmy więc
przede wszystkim wychowawcami, a dopiero potem
nauczycielami dla naszych uczniów.
Literatura
(maj 2007)
Davis M. (1999), Empatia: o umiejętności odczuwania,
Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
190