PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
śmy się owocami naszych poszukiwań). Z drugiej<br />
strony wydaje mi się ono prawdziwie kreatywne<br />
i w dobitny sposób pokazuje, jak istotna w pracy<br />
z językiem specjalistycznym jest ścisła współpraca<br />
specjalisty od języka z ekspertem w danej<br />
dziedzinie.<br />
Pragnę jednak wyraźnie podkreślić, że moją<br />
intencją nie było poddawanie surowej krytyce<br />
autorów Podręcznego słownika francusko-polskiego,<br />
a jedynie uwrażliwienie osób korzystających<br />
z tego typu źródeł na aspekty istotne w toku kursu<br />
językowego i w codziennej komunikacji w życiu<br />
zawodowym. Moim celem było przede wszystkim<br />
zwrócenie uwagi na takie kwestie, jak konieczność<br />
weryfikacji zawartych w słownikach wiadomości<br />
pod kątem upływu czasu i zmieniających się warunków<br />
zewnętrznych (pozajęzykowych), a także<br />
wyczulenie i zaszczepienie pewnego sceptycyzmu<br />
w stosunku do treści nawet dobrych pomocy dydaktycznych<br />
oraz refleksję na temat nieodzowności<br />
łączenia wiedzy językowej z wiedzą pozajęzykową,<br />
zwłaszcza gdy mowa o językach specjalistycznych.<br />
Analizę słownika uznałem w końcu za doskonały<br />
trening intelektualny, rozszerzający jednocześnie<br />
kompetencję leksykalną, semantyczną, a nawet<br />
do pewnego stopnia kompetencję socjolingwistyczną.<br />
Równolegle sam także przystąpiłem do<br />
wykonania zadania.<br />
Rezultaty współpracy z lekarzami prezentuję<br />
w dalszej części artykułu.<br />
1<br />
Słowa zbyt specjalistyczne<br />
Ze względu na duże spektrum odbiorców oraz<br />
liczne czynniki pozajęzykowe (np. popularyzację<br />
wielu dziedzin, postęp naukowy) każdy dwujęzyczny<br />
ogólny słownik podręczny zawiera pewną<br />
liczbę słów o charakterze specjalistycznym, mimo<br />
że obecność lub brak niektórych może niejednokrotnie<br />
wzbudzać wątpliwości. Jest oczywiste, że<br />
większość terminów powinna być umieszczana<br />
jedynie w słownikach specjalistycznych, a ich<br />
użycie musi ograniczać się do opracowań naukowych<br />
adresowanych do fachowców z danej dziedziny.<br />
W słownikach i tekstach skierowanych do<br />
szerokiej publiczności warto natomiast zamieszczać<br />
słowa powszechnie znane, zwłaszcza wtedy,<br />
gdy termin wysoce specjalistyczny posiada swój<br />
odpowiednik nieterminologiczny (np. ischemia/<br />
niedokrwienie). Należy sobie jednak zdać sprawę<br />
z tego, że podobnie jak i rozróżnienie między<br />
pojęciami „słowo” a „termin” nie jest oczywiste,<br />
tak i selekcja jednostek leksykalnych do słownika<br />
ogólnego nie jest zadaniem łatwym, gdyż nie<br />
podlega jasnym i uniwersalnym regułom. Nawet<br />
jeśli leksykograf korzysta regularnie z pomocy<br />
specjalisty, wybór będzie zawsze do pewnego<br />
stopnia subiektywny.<br />
Po dogłębnej analizie Podręcznego słownika<br />
francusko-polskiego K. Kupisza i B. Kielskiego,<br />
przeprowadzonej przeze mnie oraz uczących się<br />
lekarzy, okazało się, że zawiera on kilkadziesiąt<br />
terminów, które można uznać za zbyt specjalistyczne<br />
z punktu widzenia tego typu słownika.<br />
Chodzi zwłaszcza o nazwy organów, zabiegów<br />
chirurgicznych, metod leczenia oraz specyfików<br />
farmaceutycznych. Co ciekawe, w kilku przypadkach<br />
zamiast umieszczania dwóch wyrazów<br />
nazywających tę samą chorobę lub ten sam organ<br />
lekarze zasugerowali pozostawienie jednego<br />
słowa, bardziej rozpoznawalnego i użytecznego<br />
dla niespecjalisty, np. malaria zamiast paludisme<br />
(‘malaria, zimnica’), bas-ventre zamiast hypogastre<br />
(‘podbrzusze’). Kilkakrotnie podanie wysoce<br />
specjalistycznego terminu w słowniku ogólnym<br />
uznano za zbędne, gdyż przeciętny użytkownik<br />
języka z powodzeniem może go zastąpić w sposób<br />
bardziej opisowy, tym samym skutecznie komunikując<br />
się, np. phalange = os d’un doigt/d’un orteil<br />
(‘paliczek’ = ‘kość palca dłoni/stopy’).<br />
Pośród kilkudziesięciu haseł zbyt specjalistycznych<br />
z punktu widzenia ogólnego słownika podręcznego<br />
znalazły się między innymi: abducteur<br />
(mięsień odwodziciel, abduktor), cathéter (cewnik,<br />
kateter), constricteur (zwieracz), faradisation (faradyzacja,<br />
stosowanie prądu faradycznego), ganglion<br />
(zwój), hémostase (hemostaza), lochies (odchody<br />
połogowe), occlusion (okluzja), paludisme (zimnica),<br />
pectine (pektyna), phalange (paliczek), pylore<br />
(odźwiernik), torticolis (kręcz szyi/karku), uvée (jagodówka),<br />
zygome (kość jarzmowa).<br />
1<br />
Polskie odpowiedniki<br />
Analiza polskich tłumaczeń słów specjalistycznych<br />
wydaje się zadaniem szczególnie trudnym<br />
158
Change language