PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
PrzeglÄ daj publikacjÄ - Biblioteka Cyfrowa OÅrodka Rozwoju Edukacji
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
przez tekst w formie skojarzeń werbalnych. Informacje<br />
zawarte w tekście są zapamiętywane dzięki<br />
wzajemnemu uzupełnianiu się obu systemów:<br />
werbalnego i niewerbalnego.<br />
Jedna z hipotez TPK mówi, że obrazy mentalne<br />
pełnią główną rolę w organizacji analizy tekstu<br />
i zapamiętywaniu nawet większych części tekstu,<br />
jak całe rozdziały czy epizody. Części tekstu, takie<br />
jak: sytuacje w opowiadaniu, argumenty w esejach<br />
czy nawet pojedyncze zdania, są w pamięci<br />
reprezentowane przez słowa klucze i obrazy klucze,<br />
które łączą się ze sobą, pełniąc funkcje symboliczne<br />
i tworząc większe części.<br />
Jeśli czytelnik stworzy jakiś konkretny kluczowy<br />
obraz mentalny w pewnym momencie czytania,<br />
to obraz ten może posłużyć jako symbol, który<br />
będzie przywoływał i organizował inne obrazy<br />
wokół siebie. Przywołanie takiego symbolu<br />
pozwoli odtworzyć informacje, które w tekście<br />
były z nim w pewien sposób powiązane. Sadoski<br />
(1985) podaje przykład takiego procesu na<br />
podstawie odtworzenia znanego opowiadania,<br />
na przykład bajki o Kopciuszku. Znaczna większość<br />
osób proszonych o odtworzenie tej historii<br />
przytaczała obraz szklanego pantofelka lub królewskiego<br />
balu, jako kluczowych symboli, według<br />
których budowała pozostałą część historii.<br />
Według TPK oba systemy, werbalny i niewerbalny,<br />
są niezależne, ale się uzupełniają. Ta zasada<br />
zakłada, że napisy językowe i wyjaśnienia tekstowe<br />
mają większe szanse na bycie zakodowanym<br />
werbalnie i niewerbalnie, jeśli towarzyszą im ilustracje,<br />
które są kodowane jak obrazy. Założenia te<br />
implikują, że ilustracje i towarzyszący im konkretny<br />
tekst są zapamiętywane lepiej niż sam tekst, i dużo<br />
lepiej niż tekst abstrakcyjny. Eksperymenty Paivio<br />
(1965) i Sadoskiego (1993) pokazały, że tekst pisany<br />
językiem konkretnym jest zapamiętywany<br />
dwa razy lepiej niż ten pisany językiem abstrakcyjnym,<br />
ale system kodowania obrazowego przyczynia<br />
się dwa razy bardziej niż system werbalny<br />
do ogólnego zapamiętania wiadomości. Wyniki<br />
tych eksperymentów pozwoliły założyć ich autorom,<br />
że chociaż oba systemy kodowania są niezależne,<br />
to uzupełniają się wzajemnie. Jeśli chodzi<br />
o sprawność czytania, to zasada ta implikuje, że<br />
tekst będzie lepiej zapamiętany, jeśli będzie mógł<br />
być zakodowany werbalnie i niewerbalnie. Mechanizmy,<br />
które mogą pomóc w tym kodowaniu,<br />
to ilustracje i diagramy dołączone do tekstu, które<br />
są bezpośrednio kodowane jako obrazy. Język<br />
abstrakcyjny nie wywołuje tak często i tak łatwo<br />
obrazów mentalnych, ale przez rozbudowanie skojarzeń<br />
wewnątrz systemu werbalnego może być<br />
zakodowany w formie symbolu, który będzie miał<br />
konkretny odpowiednik w rzeczywistości i będzie<br />
miał szanse być lepiej zapamiętany.<br />
Podsumowując założenia TPK dla sprawności<br />
czytania i umiejętności analizy tekstu, można<br />
wywnioskować, że:<br />
► obrazowanie wzmaga rozumienie i zapamiętywanie<br />
tekstu,<br />
► lepiej rozumiany i zapamiętywany jest tekst<br />
konkretny, który wywołuje konkretne obrazy<br />
mające odniesienia w świecie zewnętrznym,<br />
► tekst abstrakcyjny jest przetwarzany głównie<br />
w obrębie systemu werbalnego, dlatego też jest<br />
trudniejszy do zapamiętania i zrozumienia,<br />
► wszelkie techniki nauczania, które polegają na<br />
ukazaniu skojarzeń werbalnych, wspomagają<br />
proces czytania i polepszają go, gdyż implikują<br />
obrazowość na pewnym poziomie przetwarzania<br />
tych skojarzeń.<br />
1<br />
Graficzne przedstawienie<br />
tekstu w świetle teorii<br />
podwójnego kodowania<br />
TPK wydaje się idealnie wyjaśniać zasadność użycia<br />
grafów, diagramów, tabel, map semantycznych<br />
i innych form graficznego przedstawienia tekstu<br />
w sytuacji czytania i przyswajania informacji z tekstu.<br />
Grafy, diagramy i tabele służą bezpośredniemu,<br />
obrazowemu ukazaniu połączeń w obrębie systemu<br />
werbalnego, a swoją symboliczną formą (drzewa,<br />
tabeli, łańcucha, koła) przedstawiają organizację<br />
informacji zawartych w tekście. W ten sposób ułatwiają<br />
pośrednio stworzenie konkretnego obrazu<br />
w drugim z systemów kodowania, a więc przyczyniają<br />
się do lepszego zrozumienia zależności tekstowych<br />
i wspomagają recepcję informacji zawartych<br />
w tekście. Takie obrazowanie tekstu wydaje się być<br />
bardzo zasadne również w rozwijaniu sprawności<br />
czytania w języku obcym, gdzie operacje skojarzeniowe<br />
w obrębie jedynie systemu werbalnego<br />
mogą trwać znacznie dłużej i być trudniejsze, jeśli<br />
nie są wspomagane przez obrazowanie.<br />
13
Change language