PrzeglÄ daj publikację - Biblioteka Cyfrowa Ośrodka Rozwoju Edukacji

orykające się i rozwiązujące problemy, podróżników,
osoby podejmujące walkę oraz robotników
(Ellis, 2001:82). Warto zwrócić uwagę na emocje
(często negatywne), jakie uczniowie utożsamiają
z procesem uczenia się języka – wysiłek, monotonię,
zaangażowanie i ciężką pracę.
W literaturze metodycznej dominuje metaforyka
teatru, gdzie nauczyciel jest aktorem, uczeń
odgrywa rolę widza, zaś klasa jest sceną (Janowski,
1998). Często też można napotkać na metaforę
ogrodu, w którym ogrodnik (nauczyciel)
dba, pielęgnuje i chroni rośliny, m.in. rzadkie
okazy, czyli uczniów (James, 2001). Metafora
ta implikuje duży wysiłek ze strony nauczycielaogrodnika,
cierpliwość, brak całkowitej kontroli
nad procesem (rośliny kwitną w różnym czasie,
niektóre więdną mimo trudu i poświęconej uwagi),
niepewność rezultatów oraz długofalowość
procesu. W opisywaniu relacji uczeń – nauczyciel
wykorzystuje się również porównanie do pojemnika,
gdzie nauczyciel pełni rolę osoby odpowiedzialnej
za przekazanie i napełnienie pojemnika
wiedzą (m.in. Nunan, 1999). Wspomniane metafory
odpowiadają bardziej tradycyjnemu modelowi
edukacji, podkreślającemu silną, dominującą
pozycję nauczyciela, który jest autorytetem,
osobą przekazującą wiedzę oraz sprawującą kontrolę
nad procesem nauczania.
W badaniach przeprowadzonych przez Ur
i Wright (1992, w: James 2001) wśród nauczycieli
języków obcych pojawia się znaczna różnorodność
w opisywaniu uczniów i lekcji. Uczniowie
są określani jako: łapane motyle, karmione
kurczaki, oskarżeni/pozwani, puste naczynia,
oporniki, pojemniki, surowce/materiały, klienci,
indywidualiści, odkrywcy. Klasa szkolna jest natomiast
przedstawiona jako: sala rozpraw; arena, na
której odbywają się walki byków, fabryka, salon
fryzjerski, dżungla, okręt, kościół, morze, stadion
piłkarski, ul, więzienie, labirynt, kuchnia, opera,
pizzeria, konwersacja. Z kolei Ur (1996:213)
prezentuje następujące metafory opisujące lekcję:
pokaz/przedstawienie, górska wspinaczka,
jedzenie posiłku, uroczystość weselna, menu,
konwersacja, robienie zakupów, mecz piłkarski,
symfonia, wizyta u lekarza.
A jakie metafory stosują studenci przygotowujący
się do zawodu nauczyciela? W badaniu,
przeprowadzonym wśród studentów Filologii
Angielskiej Uniwersytetu Śląskiego w Sosnowcu,
uczestniczyło 80 osób podzielonych na dwie 40-
osobowe grupy. Grupa I obejmowała studentów
bez przygotowania pedagogicznego i doświadczenia
zawodowego. W skład grupy II wchodzili
studenci po podstawowym kursie uprawniającym
ich do nauczania, mający niewielkie doświadczenie
w nauczaniu. Obie grupy zostały poproszone
na początkowych zajęciach o uzupełnienie
kilku zdań:
I. Task (Zadanie):
Complete the following sentences by writing your
associations. (Uzupełnij poniższe zdania wpisując
skojarzenia, jakie przychodzą Ci na myśl.)
Learners are like … / Uczniowie są jak …
Classroom is like … / Klasa szkolna jest jak ...
The teachers are like … / Nauczyciele są jak …
The learners are like … / Uczniowie są jak …
Learning a language is like … / Uczenie się języków
jest jak …
Beginning school / a course is like … / Początek
roku / kursu jest jak …
Na podstawie: James, 2001:164
Tabela 1. przedstawia metafory, którymi posłużono
się do określenia ucznia.
Tabela 1. Metafory dotyczące roli ucznia.
Studenci bez przygotowania pedagogicznego
i doświadczenia zawodowego.
Uczniowie jako:
▲
▲
▲
▲
▲
▲
▲
▲
▲
puste naczynia, które można wypełnić wiedzą/
puste pudełka, do których można włożyć
użyteczne rzeczy (4),
rzadkie rośliny lub kwiaty / egzotyczne rośliny,
które wymagają indywidualnej opieki,
podejścia (4),
indywidualiści mający swoje potrzeby i chcący
kontrolować, co i jak się uczą
gąbka, która chłonie wiedzę na temat innego
języka (3),
zagubione owce, które potrzebują pasterza,
którym należy wskazać drogę (3),
małe, nowonarodzone dzieci (3),
potwory, które z czasem i pod wpływem opieki
zmienią się w dojrzałych osobników (2),
ptaki uczące się latać,
materiał/surowiec, który wymaga obróbki,
37