viginti capita prioba. - Archive ouverte UNIGE

435 PRAELECTIONES 436
16. Et neminem oppressent, pignus non pigneraverit
(ad verbum: sed quia alio sensu accipitur apud
Latinos pignerare et oppignerare: ideo ut clarior
sit 8ensu8, pignus non acceperit), et rapinam (nunc
8ingularem numerum ponit, hoc est, praedam) non
rapuerit: panem suum famelico dederit (vel distribuent),
et nudum operuerit vestimento:
17. Ab egeno retraxerit manum smm, foenus et
incrementum non acceperit, indicia mea fecerit, in
decretis mets ambulaverit, ipse non morietur in iniquitate
patris sui, vivendo vivet.
Hoc tertio exemplo pronuntiat Ezechiel, si quis
ex scelerato patre sit progenitus, gratum nihilominus
fore Deo, si patri suo sit dissimilis. Ita
refellit proverbium illud, quod «nimis tritum erat
in populo, patres comedisse uvas acerbas, et filiorum
dentés obstupescere. Nam si obstupescerent
filii quia pater comederit omphaces, nunc luendae
essent poenae scelerum omnibus piis, qui originem
ducunt ab improbis Dei contemptoribus. Ita puniendus
fuisset Ezechias loco patris sui Achaz,
Iosias autem loco Manasse. Atqui hie testatur
propheta, mercedem iustitiae non minus fore certain
et fidelem coram Deo bonis, utcunque geniti
sint a malis patribus, quam si essent delapsi e
coelo, aut si nullum unquam fuisset admissum scelus
in eorum familia. Quum ergo Deus non exigat
poenam de sceleribus patrum, sequitur non modo
futiliter, sed impie evomere Israelitas dicterium
illud, quod obstupescant eorum dentés, quia patres
comederant uvas acerbas. Caeterum, quia nonnulla
est diversitas in verbis, quae notatu digna sunt
breviter perstringam, si genuerit filium, et viderit
cuncta scelera patris sui quae patravit, et timuerit.
Hie docet propheta opus esse maxima attentione,
ut filius recédât ab exemplo mali patris. Nam
caecutiunt filii in vitiis patrum: et quamvis ubi
praestandum est officium, alioqui eos secure despiciant,
tarnen fingunt hac in parte se teneri pia
reverentia, ut non audeant patres suos damnare.
Hinc fit ergo ut vitia patrum non agnoscant filii:
deinde pater sceleratus corrumpet libenter filium.
Accedit igitur mala disciplina. Ita non mirum est,
si semper deterior est soboles suis maioribus. Hac
ratione propheta dicit, si viderit, hoc est si observaverit
peccata patris sui probus filius, quia ut
plurimum clausis oculis filii praetereunt omnia
scelera parentum: imo vitia eorum amplexantur p&o
summis virtutibus. Deinde addit, timuerit. Neque
enim satis esset notare, nisi accederet etiam Dei
timor. Verum quidem est, multos fuisse patribus
dissimileB, quod eos retinuerit pudor. Nam quum
audirent parentum suorum opprobria, tacti sunt
ingenuo pudore, ut a talibus flagitiis sibi caverent.
Sed illi omnes sequuti sunt inanem umbram iusti­
tiae. Hie autem agitur de séria observatione legis,
quae non potest aliunde fluere, quam a timoré
Dei. Nam est initium sapientiae, ut dicit scriptura.
Posset igitur quispiam tota vita esse irreprehensibilis,
et tarnen non attingeret ullam partem iustitiae,
quia ex hoc principio, hoc est, ex timoré Dei manat
quidquid est reotitudinis. Postea adiungit, et non
fecerit secundum ea. Yidemus ergo eos qui sese
implicant alienis sceleribus, non alia ratione decipi,
nisi quia sponte suffocant omne discrimen boni et
mali. Nam si attenti essent, haud dubie tangerentur
aliquo metu, et ita vitam suam instituèrent ad
Dei praecepta. Sed vix centesimus quisque hoc
cogitat. Hinc fit ergo ut quisque aliis se permisceat,
et ita omnes simul pereant. Postea addit,
super monies non comederit: oçulos suos non extulerü
ad iddla domus Israel: haec omnia exposita sunt:
et neminem oppressent. lam pignus non acceperit.
Diximus hoc non debere generaliter exponi de
qüolibet pignore. Licuit enim quum quis pecuniam
daret mutuo pignus accipere: sed ab eo qui non
destituebatur aut veste sua, aut necessariis instrumentis.
Itaque hoc etiam praetereo. Non rapuerit
praedam, distribuent panem suuni famelico. Addit
quod ante non attigerat, ab egeno retraxerit manum
suam. Videtur hoc pugnare cum sententia quam
habuimus capite decimo sexto. Inter peccata Sodomae
illic propheta hoc etiam posuit, quod retraxerint
manum ab egenis et pauperibus. Et certe
quum porrigimus manum auxilii causa, haec est
vera probatio caritatis: si vero manum retrahimus,
signum est crudelitatis, quia non dignamur nostro
auxilio fratrem, qui tarnen debuerat apud nos impetrare
aliquam gratiam. Sed notandum est, bifariam
porrigi manus vel extendi, et duobus etiam
modis retrahi. Si porrigam manum egeno ut suppeditem
quod deest, si porrigam manum debili, ut
eum sublevem, hoc est caritatis officium. Si ex
opposito retraham manum meam, iniuste desero
eum qui fidem meam implorât, et cuius miseria
conciliare debuerat aliquid favoris. Sed extendimus
etiam manus quum involamus in bona proximi,
quum violenter aliéna rapimus: quum denique^ure
suo spoliamus innoxios. Ex opposito qui manum
suam retrahit, ille humanus est, quia parcit fratribus
suis, nee in animum inducit cum illorum iactura
ditescere, vel illis oppressis se efferre. Hoc
modo nunc inter virtutes commémorât propheta
retrahere manum ab egeno: quia pauperes sunt .obnoxii
quibuslibet iniuriis. Si ergo ubi videtur parata
esse praeda, non tarnen quidquam licentiae
nobis permittimus, haec est verae caritatis approbate.
Sed iterum notandum est quod heri breviter
attigi, nempe retrahendas esse manus ab egenis, quia
nihil facilius est, quam ad lucrum ex pauperibus
captandum allici: et simul atque se obtulit pecasio