viginti capita prioba. - Archive ouverte UNIGE

657 IN DANIELEM. CAP. IV. 658
quia narratio haec frigida esset, imo inutilis, nisi
iam aliquid diceremus de re ipsa, necesse est aliquid
attingere: reliqua differentur. Iam principio
sab figura arboris designates fuit ipse Nebuchadnezer,
non quod omnes regis partes praestaret,
sed quia Deus in hunc finem constituit imperia in
mundo, ut sint quasi arbores, ex quarum fructu
vescantur cuncti mortales, et sub quarum etiam
umbra quiescant. Adeo autem viget haec Dei ordinatio,
ut tyran ni quantumvis longe absint a recta
et moderata dominatione, tarnen velint nolint, cogantur
esse arbores; quia praestat vivere sub saevissimo
tyranno, quam sine aliquo regimine. Fingamus
omnes aequali esse loco: quid tandem pariet
talis anarchia? Nemo enim vellet aliis cedere:
quisque experietur quantum valeat : ita summa erit
et praedandi, et rapiendi, et fraudandi, et occidendi
etiam licentia: denique laxatae erunt habenae omnibus
hominum cupiditatibus. Ideo dixi tyrannidem
meliorem esse, et posse aequius tolerari quam anarchiam,
ubi scilicet nullum est imperium, nemo est
qui praesit et contineat reliquos in officio. Itaque
nimis argute philosophantur qui putant hie describi
regem eximiis virtutibus praeditum. Neque enim
talis fuit iustitiae et aequitatis praestantia in rege
Nebuchadnezer. Sed principio voluit Deus sub
hac figura ostendere, quo consilio mundum regi
velit politico aliquo ordine, et ideo praeficiat reges
et monarchas et alios inagistratus : deinde voluit
etiam seoundo ostendere, quamvis tyranni et alii
principes qui obliviscuntur officii sui, non praestent
quod illis divinitus iniunctum erat: lucere tarnen
semper gratiam Dei in omnibus imperiis. Tyranni
conantur exstinguere omnem lucem aequitatis et
iustitiae, et miscere omnia: sed Dominus interea
ipsos retinet arcano et inoomprehensibili modo, uti
cogantur aliquid utile praestare humano generi,
veiint nolint* Hoc ergo tenendum est ex figura
vel imagine arboris. Iam quod additur, aves coeli
habitasse in ramis : deinde, bestias vixisse ex pabulo,
hoc ad homines referri debet. Etsi enim sentiunt
aliquid commodi bestiae agri ex ordine politico:
tarnen scimus in favorem hominum ordinatam fuisse
politiam a Deo. Non dubium igitur est quin totus
sermo sit metaphoricus : imo proprie loquendo est
hie allegoria: quoniam allegoria nihil aliud est,
quam continua metaphora. Si tantum pinxisset
regem sub figura arboris Daniel, fuisset metaphora:
sed ubi prosequitur suam translationem
continuo tenore, iam sermo est allegoricus. Dicit
igitur, bestias agri habitare sub arbore, quo­
niam praesidio magistratuum tegimur: alioqui
nullus solis aestus ita torret et adurit miseros homines,
quam si nudati essent hoc umbraculo, sub
quo Deus voluit ipsos quiescere. Aves etiam coeli
nidulantur in ramis et frondibus: Quidam nimis
Calvvni opera. Vol. XL.
subtiliter distinguunt inter aves et inter bestias.
Mihi sufficit, hoc a propheta notari, homines cuiuscunque
sint ordinis, tarnen sentire non parvam utilitatem
ex principum tutela: quia si destituerentur
hoc adminiculo, satius illis esset vivere inter feras
bestias, quam sese mutuo conficere. Id autem necesse
esset, si reputamus quanta superbia omnibus
ingenita sit, et quam caecus sit nostri amor: deinde,
quam furiosae sint libidines. Quum ergo ita sit,
Deus in hoc somnio ostendit, cuiuscunque simus
ordinis, tarnen nobis opus esse praesidio magistratuum.
Et per pastum et escam, et per umbraculum
significat varias esse utilitates, quae nobis redeunt
ex ordine politico. Posset enim quispiam obiicere,
sibi opus non esse magistratu hac vel in ilia re:
sed si excutimus omnes vitae necessitates, reperiemus
omnino nobis necessarium esse hoc Dei beneficium.
Iam quod additur, altitudinem eius fuisse
magnam : deinde ipsam crevisse ut pertingeret usque
ad coelos, et adspectus eius sese extenderet ad extremos
terrae fines, hoc restringitur ad monarchiam
babylonicam. Fuerunt enim tunc alia imperia in
mundo: sed quorum conditio vel tenuis erat vel
saltern mediocris. Sic autem tunc dominabantur
Chaldaei, ut nemo principum ad tantam magnitudinem
et potentiam accederet. Quum ergo tarita
esset eminentia in rege Nebuchadnezer, non mirum
est quod hie describitur altitudo arboris, quae pertigerit
ad coelum : deinde, altitudo quae fuerit spectabilis
usque ad extremum terrae. Quod autem per
medium terrae quidam ex Rabbinis vult notari Babylonem,
quod fuerit sub eadem linea, vel paralello,
suo quo sita erat Hierosolyma, nimis est insipidum.
Et qui dicunt Hierosolymam esse meditullium terrae,
pueriliter labuntur: quemadmodum tarnen Hieronymus,
et Origenes, et alii ex veteribus tenent hoc
quasi certum principium, quod medium terrae sit
Hierosolyma. Putant enim sitam esse in medio
mundi, sed digni sunt Cynici ludibrio, qui quum
esset rogatus ut medium terrae indicaret, tetigit
baculo suo terram, quae erat sub pedibus: deinde
quum alter contra obiiceret, non esse umbilicum
terrae, Tu metire, inquit, terram. Sed quod ad
Hierosolymam spectat, certum est nihil posse deprehendi
quale illi fingunt. Iam ille superbus Barbinel
voluit etiam videri philosophus: sed nihil
magis est insipidum Iudaeis, quoties ex grammatica
sua egressi sunt: et Dominus ita eos excaecavit, et
in reprobum sensum tradidit, ut voluerit esse specula
horrendae caecitatis, et prodigiosi stuporis: et
in re parva et minuta ostendit ille nebulo suam
insulsitatem. Iam quod dicitur, ramos eius fuisse
pulchros, et fructum eius fuisse copiosum, hoc referri
potest ad communem vulgi opinionem. Scimus
enim perstringi oculos splendore principum. Nam
si quis prae aliis excellit magna potentia, omnes
42