viginti capita prioba. - Archive ouverte UNIGE

645 IN DANIELBM. CAP. III. 646
très istos viros, quod recusaverint ullum alium deum
colère praeter Deum suum. Cur igitur ipse commiscuit
magnam deorum turbam? Neque enim discessit
a suis erroribus, ut se totum dederet deo
Israelis, et amplecteretur purum eius cultum. Cur
in aliis laudat quod non imitatur? Sed hoc nimis
est vulgare. Videmus enim virtutem laudari, et
interea algere, quemadmodum ille dicit*). Nam multi
volunt lingua taciturn defungi. Quanquam autem
Nebuchadnezer visus est sibi loqui serio, tamen se
ipsum non consideravit : sed hoc abstulit omnem
praetextum excusationis, quia postea non potuit obtendere
ignorantiam et errorem, quum ore suo asseruisset
non colendum esse alium deum. Pudeat
igitur nunc eos, qui Christiani censeri volunt, nisi
procul absint ab omnibus impiis superstitionibus, et
se totos consecrent Deo, et sincerum eius cultum
retineant. Est etiam hoc memoria repetendum, regem
Nebuchadnezer non simpliciter laudare constantiam
in tribus istis viris, quia quemlibet deum
non colorent: sed simul agnoscere deum Israelis
esse verum Deum. Unde sequitur, omnes alios fuisse
fictitios et meram vanitatem. Sed futiliter loquutus
est, quia Deus non penitus affecerat cor ipsius,
quemadmodum operari solet in electis suis, ubi eos
régénérât. Sequitur,
29. Et a me positum est (hoc est, ponitur) edictum
(vel, decretum: diximus de hac voce), ut omnis
populus, natio (alii vertunt familiam) et lingua quae
protulerit (aliquid) transversum (rtw salah, significat
errare: inde deducitur hoc nomen, quod vertunt
errorëm multi, alii temeritatem : sed intelligitur
sermo perversus: quisquis ergo protulerit sermonem
pervereum) contra deum ipsorum, nempe Sadrach,
Mesach et Abednego, (in) frustra fiet, et domus eius
(in) latrinam (vel, in sterquilinium) redigetur: quia
non est deus alius qui possit servare hoc modo.
Hic Nebuchadnezer longius truditur: hoc enim
verbo utendum est: quia non suscipit unius Dei
cultum ex animo, ut valedicat suis erroribus, sicuti
dictum est. Perinde igitur est ac si Deus ilium
violenter extruderet, dum promulgat hoc edictum.
Est autem edictum per se pium et laudabile: sed
iam diximus Nebuchadnezer ferri caeco et turbulente
impulsu, quia scilicet pietas non egerat radicem
in eius corde. Semper ergo intentus est in
miraculum: ita fides eius est partioularis, et simul
timor Dei mutilus. Cur ergo nunc videtur patronus
esse gloriae Dei Nebuchadnezer? Nempe quia territus
est miraculo. Ergo non aliter impulsus non
potest solide contineri in unius Dei timoré. Denique
Studium hoc, quod prae 'se fert, nihil aliud est
*) luven. Satyra I. v. 74.
quam evanidus aliquis motus. Et hoc notatu utile
est: quoniam videmus zelo impetuoso multos ferri,
ut velint asserere Dei gloriam: sed quia delectu et
iudicio carent, hoc non potest illis adscribi in laudem.
Et multi etiam longe deterius errant, quemadmodum
videmus fieri in papatu, ubi volitant multa
regum et principum edicta: si quis autem roget,
quorsum tantopere ardent, ut non parcant sanguini
humano? Nempe obtendunt zelum Dei: sed mera
est rabies, ubi non praelucet vera cognitio. Tenendum
est igitur, non posse ferri ullam legem, neque
posse edictum promulgari de religione et Dei cultu,
nisi affulgeat recta Dei cognitio. Nebuchadnezer
quidem in hoc edicto habuit rationem: sed quemadmodum
iam dixi, fuit quidam particularis in eo
motus. Qui autem nunc volunt censeri christiani
principes, tantum insaniunt praetextu zeli: et ita
fundunt, quemadmodum crudeles belluae, innoxium
sanguinem. Quare? Neque enim discernunt inter
verum Deum et idola. Sed crastino die plura de
hac re dicentur: ideo nunc levius praetereo quod
poterit fusius tractari. Nam habebit tunc opportunum
locum. Omnis ergo populus, et natio, et lingua,
quae protulerit perversum sermonem contra deum ipsorum.
Kursus extollit Nebuchadnezer deum Israelis.
Sed unde edoctus est Deum esse excelsum? Nempe *
uno duntaxat virtutis eius documento: neglexit autem
quod praecipuum erat, ut intelligeret ex lege
et prophétie quisnam esset deus ille, et quaenam
esset eius voluntas. Sic videmus in una duntaxat
parte hie asseri Dei gloriam: interea quod in eius
cultu et in vera pietate erat praecipuum, negligi et
omitti. Additur poena non levis, ut in frusta redigatur:
deinde ut vertatur in sterquilinium eius domus
qui contumeliose loquutus fuerit de deo Israelis. Unde
colligimus, non prorsus damnandam esse severitatem,
ubi asseritur cultus Dei poenis atrocibus: sed
debere fieri rectum iudicium de causa. Verum hoc
quoque differo in diem crastinum. Iam quod additur,
quia non sit alius deus, qui possit hoc modo
eruere, magis confirmât quod prius attigi, nempe
regem Nebuchadnezer in suo edicto non spectare
legem, non spectare reliquas partes pietatis: sed
tantum miraculo moveri et impelli, ut non possit
ferre neque velit quidquam probrose dici adversus
deum Israelis. Ergo in edicto, hoc tantum reprehensione
dignum est, quod non inquirit quisnam sit ille
deus, ut possit firma ratione adduci ad promulgandum
edictum. Tandem subiicitur,
30. Tunc rex prosperare fecit (ad verbum: nam
zalah l"6s significat prospère agere: inde deductum
est hoc verbum, quod significat in prosperum statum
reponere: féliciter ergo agere dedit illis tribus
viris) Sadrach, Mesach et Abednego m provincia
Babylonis.
41*