viginti capita prioba. - Archive ouverte UNIGE

689 IN DANIELEM. CAP. IV. 690
angelis et daemonibus, sic etiam in habitatoribus
terrae. Alios enim gubernat spiritu suo, nempe
electos, qui postquam regeniti sunt eius spiritu, sic
ab ipso aguntur, ut vere refulgeat eius iustitia in
omnibus actionibus ipsorum. Agit etiam in reprobis,
sed alio modo. Nam trahit eos praecipites per
mannm diaboli: impellit etiam arcana sua virtute,
percutit eos spiritu vertiginis, excaecat eos et coniicit
in sensum reprobum, obdurat etiam corda ad
contumaciam. Ecce quomodo Deus in hominibus
et angelis agat omnia pro sua voluntate. lam alius
est etiam modus agendi, quantum ad externam
conditionem attinet. Deus enim hunc attollit in
sublime, alterum vero deiicit. Ita videmus ex divitibus
subinde fieri pauperes: deinde erigi alios ex
stercore, et conscendere in summos honoris gradus.
Vocant profani homines ludum fortunae. Atqui
aequissima est, quamvis incomprehensibilis, moderatio
providentiae Dei. Sic ergo agit Deus pro
suo arbitrio in hominibus et angelis. Sed ilia interior
actio priore loco ponenda est, quemadmodum
diximus. Nunc sequitur,
36. Et in tempore illo (quanquam N30Î proprie
tempus est praefixum et statutum) intelledus meus
rediit ad me, et ad excellentiam regni mei (nempe,
reversus fui: est enim loquutio ecliptica): decor meus
et dignitas mea reversa est ad me: et me consiliarii
mei et proceres mei requisierunt : et in regno meo
confirmatus sum, et dignitas mea amplior aucta fuit
mihi (addita).
* Hic pluribus verbis explicat Nebuchadnezer
quod breviter prius attigerat, nempe se récupérasse
sanam mentem : et ita commendat Dei misericordiam,
quod contentus modica et temporali castigatione,
tandem manum ei porrexit, ut ex bestia iterum
formaret hominem. Non quod mutatus fuerit in
bestiam, sicuti dictum est, sed quia in illam ignominiam
coniectus fuerat ut similis esset bestiis
agrestibus, et pasceretur etiam cum illis. Ilia igitur
deformitas fuit tarn horrenda, ut restitutio possit
vocari noya qnaedam creatio. Et ideo non abs
re tantopere hanc Dei gratiam célébrât Nebuchadnezer.
In illo igitur tempore intelledus meus rediit
ad me: semel hoc dixerat: sed quia inaestimabile
est Dei beneficium intelligentia et ratio, Nebuchadnezer
inculcat elogium hoc, et fatetur se expertum
esse singularem Dei gratiam, quod fuerit redditus
sanae menti. Et simul adiungit se reversum esse ad
decorem et praestantiam regni sui: quia requisitus
fuit a consüiariis et proceribus. Quomodo hoc fuerit
completum nescitur, quia sepulta est temporum illorum
memoria, nisi quod probabile est tandem principes
regni flexos fuisse ad clementiam, ut cuperent
recipere ad se regem eiectum. Hoc non dicemus
Caïvini opera. Vol. XL.
factum fuisse ab illis consulte: quia Deus sic usus
est illis, ut tarnen nescirent se exsequi quod statuerai.
Audierant vocem e coelo, Tibi dicitur Nebuchadneser
rex, ecce regnum ablatum est. tibi, etc.
Hoc quidem debebat vulgo esse notum et célèbre
apud omnes: sed scimus facile obrepere oblivionem
hominibus, ubi Deus loquutus est. Principes ergo
quum nescirent se operam Deo impendere, tarnen
postularunt regem suum. Hoc modo reversus est
ad dignitatem regni sui: imo dignitas addita fuit
illi amplior quam antea. Tandem sequitur,
37. Nunc ego Nebuchadne0er laudo, et extöllo, et
glorifico regem coelorum: quia omnia opera eius Veritas,
et viae eius iudicium: et eos qui ambulant in
superbia potest humiliare (id est, potens est ad humiliandos
superbos).
Clausula est edicti, ubi Nebuchadnezer coniungit
ingenuam confeBsionem suae culpae cum Dei
laudibus. Nam quod ponit de superbis, haud dubie
ad suam personam proprie applicat: quasi diceret,
Deus Toluit me statuere quasi insigne documentum,
unde omnes cognoscerent eius manu humiliari superbos.
Ego enim inflatus eram superbia: hanc
Deus horribili poena sic correxit, ut nunc exemplum
meum debeat omnibus prodesse. Ideo dixi regem
Nebuchadnezer non hic simpliciter gratiaB agere
Deo, sed simul fateri culpam suam, quod scilicet
merito tarn duriter subactus fuerit: quia non poterat
leviore remedio corrigi eius fastus. Sed primo dicit,
ego laudo, extollo, et glorifico regem coelorum. Non
dubium est quin ista verborum congeries ex vehementi
affectu prodierit. Et simul subaudienda est
antithesis ex illo principio quod prius vidimus,
nempe, Deum nunquam rite laudari, nisi quum
detegitur hominum ignominia: Deum non rite extolli,
nisi quum deiicitur illorum altitudo: Deum
nunquam glorificari, nisi quum homines quasi sua
ignominia obruti in terra iacent. Ergo etiam hoc
loco dum laudat, extollit, et glorificat Deum Nebuchadnezer:
simul et se et reliquos omnes mortales
fatetur, quemadmodum antea, nihil esse, nihil mereri
laudis, sed dignos esse omni ignominia. Postea
addit, quoniam opera eius cuncta sunt Veritas. Hie
EDltyp accipitur pro rectitudine vel integritate. Nam
TON 'JH vocantur vera iudicia: sed hie ad aequitatem
refertur. Opera ergo Dei omnia sunt Veritas,
id est, sunt integritas: quasi diceret, nihil esse reprehensione
dignum in Dei operibus. Deinde sequitur
explicatio, quod omnes viae eius sunt iudicium.
Videmus ergo hie laudari in Deo perfectam iustitiam.
Debet autem hoc refcrri ad personam Nebuchadnezer:
quasi diceret, Non egit Deus mecum
nimis rigide, non est quod expostulem cum ipso,
vel obmurmurem quasi in me fuerit nimium severus.
44