viginti capita prioba. - Archive ouverte UNIGE

31 PRAELECTIONES 32
debent haec duo, nempe procellam fuisse excitatam
a septentrione : Deum vero in solio suo fuisse conspectum,
qui autor esset illius procellae. Sed interea,
ut maiestas Dei melius afficiat Iudaeos, simul
dicit se vidisse quatuor animalia, et quatuor rotas
coniunetas. Per quatuor animalia intelligit Cherubim:
et non opus est aliunde petere expositionem.
Ipse enim cap. 10 testatur, quum vidisset Deum
in templo, fuisse haec quatuor animalia sub Dei
pedibus, et dicit fuisse Cherubim. lam videndum
est cur quatuor animalia hie enumeret, quum duo
Cherubim complexi fuerint arcam foederis: deinde
cur adscribat singulis quatuor capita. Nam si voluit
sermonem accommodare ad formam sanctuarii, cur
non posuit duos Cherubim, quibus Deus contentus
fuit? Videtur ergo hic discedere a praescripto ipsius
Dei. lam quatuor capita et pedes rotundi non
conveniunt duobus Cherubim, a quibus circumdata
fuit area foederis. Sed solutio in promptu est, prophetam
sic alludere ad sanctuarium, ut tarnen simul
infiectat suum sermonem ad ruditatem populi. Nam
religio tunc fere obsoleverat, et tantus fuerat contemptus
legis, ut nescirent Iudaei quaenam esset
sanctuarii utilitas. Deinde sic Deum colebant ac
si procul ab ipsis distaret, neque reputabant eius
proridentiam in. rebus humanis. Videmus enim
hie quam crassus fuerit ipsorum stupor, ita ut toties
percus8i tarnen nunquam expergefierent. Quia
ergo fere obtorpuerant Iudaei, necesse fuit proponi
illis novam formam: et ideo propheta dimidiam
partem mutatur ab-ipso sanctuario, dimidiam vero
partem assumit, quae necessaria erat populo tarn
rudi. Quanquam nihil ipse confinxit ex suo cerebro:
sed nunc loquor de consilio spiritus sancti.
Ergo Deus noluit abstrahere Iudaeos a sanctuario
(nam illud erat fundamentum omnis rectae intelligentiae)
sed quia videbat non sufficere formam
illam legalem, ideo addidit subsidium novum, quia
dedit singulis Cherubim quatuor capita: deinde
voluit Cherubim esse quatuor. Nunc quod numerum
spectat, non dubito quin Deus voluerit docere,
diffundi suam virtutem per omnes mundi
plagas. Scimus enim mundum in quatuor partes
dividi. Ergo ut sciret populus Dei providentiam
ubique dominari in mundo, locati sunt quatuor
Cherubim. Hoc quoque memoria repetere convenit,
per Cherubim designari angelos, vel per Seraphim.
Yocantur enim Seraphim ab Isaia sexto capite,
qui vocantur Cherubim hoc loco, et 10. cap. Scimus
autem angelos esse potestates, et principalis:
et scimus his elogiis insigniri, ac si vdcaret eos
scriptura ipsius Dei manus. Quoniam ergo Deus
operatur per angelos, et utitur illis tanquam mini8tris
suae potentiae, ideo quum angeli prodeunt
in medium, illic etiam conspicua est Dei Providentia,
et potesta8 in regendo toto mundo. Haec igitur
ratio est cur non duo tantum Cherubim propositi
fuerint ante oculos prophetae, sed quatuor: quia
oportuit Dei providentiam in rebus terrenis patefieri.
Populus enim tunc imaginatus fuit Deum
inclusum esse in coelo. Ergo propheta non tantum
in coelo ipsum regnare docet, verum moderari res
terrenas. Et hac ratione, et hoc fine extendit eius
potentiam per quatuor mundi plagas. Cur autem
singulis animalibus attribuit quatuor capita? Respondeo,
virtutem angelicam hie nobis demonstrari
in cunctis animantibus. Est tarnen synecdoche,
quia Deus per angelos suos operatur non tantum
in hominibus et reliquis animantibus, sed in cunctis
creaturis. Verum quia res exanimes non habent
agitationem ex se ipsis, ideo Deus quia, ut dixi,
volebat rudern et crassum populum instituere, proposuit
sub animalibus imaginem rerum omnium.
Quantum vero ad animantes spectat, homo tenet
praecipuum gradum, quia formatus est ad imaginem
Dei, leo inter feras bestias dominatur: bos autem
quia' est animal utilissimum, repraesentat omnes
animantes domesticas, vel cicures, ut loquuntur.
Quoniam autem aquila est avis regia, ideo comprehenduntur
aves omnes sub hac voce. Ego hic non
fabrico allegorias, sed tantum literalem sensum
amplector. Illud videtur mihi iam satis esse firmum,
quod Deus angelicas inspirationes significet
per quatuor Cherubim, et extendat ad quatuor mundi
plagas. Iam ut-simul pateat, nullam creaturam a
se ipsa moveri, sed omnes agitationes esse ex arcano
Dei instinctu, ideo singulis Cherubim tribuit
quatuor capita: quasi diceret angelos exercere imperium
Dei in toto orbe, non tantum in parte aliqua:
deinde sic agitari omnes creaturas, ac si coniunctae
essent cum ipsis angelis. Dicit ergo esse
quatuor singulis capita, nempe quia si fidei oculis
reputemus quomodo Deus mundum gubernet, apparebit
in omni agitatione virtus ilia angelica. Ergo
perinde est ac si angeli gestarent capita omnium
animalium, hoc est in se comprehenderent palam
et conspioue omnia elementa, et omnes mnndi partes.
Hoc de quatuor capitibus. Quantum attinet
ad quatuor rotas, non dubito quin omnes conversions
significent, quas vulgo nominant revolutiones.
Nam videmus mundum converti subinde, et quasi
induere novas faciès: perinde est ac si rota una
sese volveret, aut aliunde impulsa conficeret suum
cursum. Quoniam ergo nullus est firmus status in
mundo, sed assiduae conversiones cernuntur. Ideo
propheta hie angelis coniungit rotas: quasi diceret
quidquid mutationum cernitur in mundo non fortuito
oriri, sed aliunde pendere, nempe ab angelis,
non quod ipsi propria virtute quidquam moveant,
sed quatenus sunt manus Dei, ut iam diximus. Et
quia conversiones istae sunt contortae, dicit propheta
se vidisse rotam in rota. Neque enim conti-