viginti capita prioba. - Archive ouverte UNIGE

597 IN DANIELEM. CAP, II. 598
tunc fuerit Babylon apud omnes pios et sinceros
Dei cultores. Caeterum, ut res soient in deterius
collabi, in mundo adhuc vigebat tolerabilis status
sub ilia monarchia. Haec ratio est cur Nebucbadnezer
vocetur caput aureum. Hoc autem non debet
referri ad eius personam, sed potius extenditur ad
totum regnüm, et ad omnes eius successores, in
quibu8 fuit Balsazar, deterrimus ille Dei contemptor:
sed per comparationem bic dicitur esse pars
capitis aurei. Daniel autem ut ostendat se non
adulari régi causam simul assignat cur Nebuchadnezer
sit caput aureum: quia scilicet Deus praefecerit
eum terris omnibus. Atqui videtur hoc esse
cunctis regibus commune. Nemo enim nisi Dei
auspiciis dominatur. Verum quidem est aliqua ex
parte, sed intelligit propheta singulari modo evectum
fuisse Nebuchadnezer, ut supra alios omnes
monarchas excelleret. lam sequitur,
39. Et post te exsurget regnum aliua\ inferius te
(hoc est, tuo), et regnum tertium aliud, quod (erit)
aeneum: et dominabitur in tota terra.
Hoc versu complectitur Daniel secundam et
tertiam monarchiam. Secundam monarchiam dicit
fore regno chaldaico inferiorem, non potentia, vel
opibus. Fuit enim imperium illud chaldaicum, quantumvis
longe et late pateret, accessio monarchiae
Persarum et Medorum. Cyrus enim subegit prius
Medos: et quanquam adscivit in regni societatem
Cyaxarem socerum suum, tarnen expulerat avum
maternum regno, et adeptus erat pacatam regni
possessionem in tota Media. Postea devicit etiam
Chaldaeos. et Assyrios: ut omittam Lydos et reliquas
minoris Asiae gentes. Videmus itaque non
Tocari inferius eius regnum, quod minus habuerit
splendoris vel opulentiae in ooulis hominum: sed
quia deterior futura erat mundi conditio sub ilia
secunda monarchia: sicuti corruptelae et vitia magis
ac magis crescunt. Verum quidem est, Oyrum fuisse
cordatum principem: sed interea fuit sanguinis cupidissimus:
deinde ambitio et avaritia sic rapiebant
hominem, ut oblitus omnis humanitatis hue et illuc
excurreret, quemadmodum soient ferae bestiae. Et
si probe reputamus quale fuerit ingenium ipsius,
reperiemus quod dicit Isaias (13, 18), fuisse appetentissimum
sanguinis humani. Et simul notandum
est, hic non agi de solis regum personis, sed de
ipsorum consiliariis, deinde etiam de toto populo.
Merito itaque Daniel pronuntiat secundum regnum
fore inferius primo, non quod vel dignitate, vel
opibus et potentia praecelluerit Nebuchadnezer: sed
quia mundus non ita dégénéraverat, sicuti postea
factum est. Nam quo sese longius extendunt monarchiae,
eo etiam plus licentiae in mundo grassatur:
et usus hoc facile docet. Unde apparet quanta
sit omnium fere stultitia et vesania, qui cupiunt
habere reges potentissimos : perinde ac si quis appeteret
fluvium rapidissimum, quemadmodum Isaias
loquitur (8, 7) coarguens hanc stultitiam. Nam
fluvius quo celerius curret, deinde quo erit profundior,
et amplior, eo etiam magis exundabit in
perniciem tottus viciniae. Prorsus igitur délirant
qui appetunt summas monarchias, quia fieri non
potest, quin tantundem decedat ex legitimo ordine,
ubi unus occupât tarn latum spatium. Et hoc sub
monarchia Persarum et Medorum contigit. lam
sequitur descriptio tertiae monarchiae. Vocatur
aenea non tantum a duritie, sed quod deterior esset
secunda. Quantum igitur differt argentum ab aere,
tantum discriminis fore docet propheta inter tertiam
et secundam monarchiam. Rabbini confundunt duas
monarchias, quia volunt sub secunda comprehendi
regnum Graecorum, quod vocant. \Sed produnt
crassissimam inscitiam, et simul improbitatem.
Neque enim hallucinantur simplici ignorantia, sed
quia «onsulto volunt evertere quod scriptura hie
clare docet de adventu Christi: ideo nihil eos pudet.
Ita confuse permiscent historias: deinde secure de
rebus incognitis pronuntiant: incognitis, inquam,
non quod possint homines mediocriter exercitatos
in historiis fallere, sed ipsi ut sunt bruti homines
nihil prorsus cernunt. Et inter alia, hoc breviter
attingam. Nam pro Alexandro filio Philippi supponunt
Alexandrum filium Mammeae, qui imperio
romano potitus est, quum iam dimidia ex parte
ablatae essent provinciae. Fuit puer ille ignobilis,
et occisus est in suo tabernaculo cum summa ignominia
a propriis militibus: deinde nunquam gubernavit,
sed vixit quasi pupillus sub imperio matris.
Et tarnen nihil pudet Iudaeos trahere et torquere
ad Alexandrum ilium filium Mammeae quod cornpetit
in regem Macedonum. Sed facile refellitur
eorum et malitia et ignorantia ex contextu, sicuti
postea videbimus. Breviter hie Daniel récitât fore
tertiam monarchiam. Qualis ilia futura sit non
describit, neque explicat apertius: sed videbimus
alio loco quid vaticinetur. Sicut visio ei fuerat
obiecta de quatuor istis imperiis, nunc interpretatur
regis babylonii somnium. Sed postea angelus idem
ill! per visiohem confirmavit, et quidem clarius, ut
videbitur suo loco. Non dubium igitur est, quin
hoc competat in regnum Macedonum quod dicitur
de imperio aeneo. Unde autem dubitatio tollitur?
netnpe ex descriptioue quarti imperii, quae multo
plenior est, et quasi digito ostendit, quod alibi iterum
videbimus, nempe romanum imperium simile
fuisse pedibus partim luteis, et partim ferreis.
Dicit igitur,
40. Et regnum quartum erit robustum instar
ferri: quia sicuti ferrum content et comminuit omnia^
38*