Chronologisch overzicht vragen van de week.pdf - Taaltelefoon.be ...

De gershwin / de Gershwin van de Braziliaanse muziek
Het woord casanova schrijf je in de betekenis 'vrouwenversierder' klein. Moet Gershwin ook
een kleine letter krijgen in Jobim was de Gershwin van de Braziliaanse muziek?
Nee, Gershwin behoudt zijn hoofdletter omdat we nog rechtstreeks naar de persoon verwijzen.
Eigennamen schrijven we groot: de avonturier Casanova, mijn zoon Benjamin. Als de naam niet meer
naar de persoon verwijst, maar naar een bepaalde eigenschap, verliest hij zijn hoofdletter: casanova,
benjamin en adonis schrijven we klein als ze 'vrouwenversierder', 'jongste zoon' en 'knappe jongeling'
betekenen. Het zijn gangbare soortnamen geworden met een welomlijnde betekenis die in de
woordenboeken is opgenomen.
Gershwin is niet zo'n soortnaam en behoudt dus zijn hoofdletter. Eigennamen roepen vaak associaties op
met de drager ervan. Bij Gershwin zouden dat 'Amerikaans componist', 'Jood', 'Porgy & Bess' en 'begin
20e eeuw' kunnen zijn. In de context van de bovenstaande zin – de vergelijking met de bossanovapionier
Jobim – komt de associatie 'baanbrekend componist' het sterkst naar voren. Jobim was dus net zo
baanbrekend in de Braziliaanse muziek als Gershwin in de Amerikaanse.
1 september 2008
Lemmetten / lemmeten
Wat is de correct gespelde meervoudsvorm van lemmet: lemmetten of lemmeten?
De correct gespelde meervoudsvorm is lemmeten: Deze broodsnijmachine heeft veertig lemmeten.
Een lemmet is het staal van een mes. Het woord wordt uitgesproken met de klemtoon op de eerste
lettergreep en een toonloze e (zoals in de) in de tweede lettergreep. Hetzelfde geldt trouwens voor het
synoniem lemmer. De uitspraak met toonloze e heeft gevolgen voor de meervoudsspelling, want na het
onbeklemtoonde -et wordt de slotmedeklinker in het meervoud niet verdubbeld: lemmeten.
De slotmedeklinker wordt ook niet verdubbeld in meervouden en vervoegde vormen van woorden die
eindigen op onbeklemtoond -el, -es, -ig, -ik, -il, -it, -em: engelen, dreumesen, bezigen, monniken,
stencilen, kieviten, ademen. Als de slotlettergreep beklemtoond is, verdubbelen we de slotmedeklinker
wel: sigaretten, gezwellen, zangeressen, biggen, blikken, billen, ritten, klemmen.
8 september 2008
Taaltelefoon - Taalvragen van de week - Chronologisch overzicht - Jaargang 2008 139