Chronologisch overzicht vragen van de week.pdf - Taaltelefoon.be ...

Geüit / geuit
Waarom staat er geen trema in het voltooid deelwoord geuit, hoewel er sprake is van
klinkerbotsing?
Het voltooid deelwoord geuit valt onder een uitzonderingsregel.
De klinkercombinatie e+u kan uitgesproken worden als de lange klank /eu/. Als in een bepaald woord de
letters e en u tot een verschillende lettergreep behoren, geeft u dat aan met een koppelteken of trema.
Op die manier voorkomt u dat het woord verkeerd wordt uitgesproken. Tussen delen van een
samenstelling schrijft u een koppelteken (marine-uniform); in alle andere gevallen schrijft u een trema
(geüniformeerd). Toch staat er geen trema in het voltooid deelwoord geuit: op de algemene regel zijn
namelijk twee uitzonderingen.
Bij een combinatie van drie of meer klinkerletters schrijft u bij klinkerbotsing geen trema op de eerste
letter van au, ij, oe, ou en ui. De woorden beijveren en geuit krijgen zoals de woorden geautomatiseerd,
beoefenen en geout dus geen trema. Als er drie of meer klinkerletters op elkaar volgen, schrijft u
onmiddellijk na de i ook geen trema: officieel (maar officiële want er zijn maar twee opeenvolgende
klinkerletters), maaien, mooie, keien, snoeien. De twee uitzonderingsregels gelden alleen voor het trema.
In samengestelde woorden moet u bij klinkerbotsing dus wel een koppelteken schrijven: massa-audiëntie,
tosti-ijzer, fyto-oestrogeen, taverne-uitbater en taxi-eenmanszaak.
3 juli 2006
Vice-voorzitter / vicevoorzitter
Wat is correct: vicevoorzitter of vice-voorzitter?
De Woordenlijst spelt vicevoorzitter in één woord.
Combinaties met een Latijns of Grieks voorvoegsel worden aaneengeschreven: aerodynamisch,
agrobiologie, antiautoritair, extragalactisch, autokritiek, bipolair, biobrandstof, coproductie, duobaan,
elektromagnetisme, heterokoppel, microstructuur, multicultureel, neofascistisch, sociocultureel,
supermacht, ultralicht. Hoewel het hier om afleidingen gaat, schrijft u bij botsende klinkers een
koppelteken in plaats van een trema: aero-elastisch, agro-industrie, anti-elektron, auto-immuunziekte,
co-ouderschap, extra-uterien, gastro-enteritis, homo-erotisch, semi-intellectueel. De plaatsvervangende
eerste minister wordt de vice-eersteminister genoemd; de plaatsvervanger van de minister-president is
de viceminister-president.
In moeilijk leesbare woorden kunt u eventueel ook een koppelteken schrijven achter het voorvoegsel,
zelfs als er geen sprake is van botsende klinkers: antiaanbaklaag of anti-aanbaklaag, archiautoritair of
archi-autoritair. Ook in het woord vicevoorzitter zou u dus eventueel een koppelteken kunnen schrijven, al
is dat niet echt nodig. Het woord levert geen leesproblemen op.
10 juli 2006
Taaltelefoon - Taalvragen van de week - Chronologisch overzicht - Jaargang 2006 85