Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
O LE FAAALIGA A IOANE L‰ PAIA<br />
O <strong>le</strong> tusi o <strong>le</strong> Faaaliga i nisi taimi e faaigoina o <strong>le</strong> Apokalifa, ma<br />
o lona uiga i <strong>le</strong> faaE<strong>le</strong>ni o <strong>le</strong> “faaaliga,” ‘tatalaina”, po o <strong>le</strong><br />
“faailoa.” O <strong>le</strong> Faaaliga o loo tusia ai e Ioane mea na faaali atu<br />
e Iesu Keriso ia te ia i se faaaliga, “o mea e tusa ona vave oo<br />
mai” (Faaaliga 1:1). O <strong>le</strong> faamoemoega o <strong>le</strong> tusi ia manuia ai<br />
i latou e faalogo “i upu o <strong>le</strong>nei valoaga, ma tausi i mea ua<br />
tusia ai” (f. 3).<br />
Na saunoa mai <strong>le</strong> Perofeta o Iosefa Samita faapea, “o <strong>le</strong> tusi<br />
o Faaaliga o se tasi o tusi e sili ona malamalama gofie ua<br />
finagalo <strong>le</strong> Atua ina ia tusia. (Teachings of the Prophet Joseph<br />
Smith, 290). E ui ina tamaoaiga i tala faafaatusa ma faailoga<br />
e faafaigata ona malamalamaina, ae o autu o <strong>le</strong> tusi e faigofie<br />
ma e maua ai ia musumusuga. E pei ona tusia e se tagata<br />
atamai o <strong>le</strong> Eka<strong>le</strong>sia: “E mafai ona tatou pei o <strong>le</strong> Au Paia<br />
Muamua, ia tatou mata’ituina ma saunia. E mafai ona tatou<br />
magafagafa, ma matua mataala i soo se ituaiga o mea <strong>le</strong>aga.<br />
E mafai ona tatou mauaina se faamafanafanaga i <strong>le</strong> mautinoaina<br />
o lo o ta’ita’i <strong>le</strong> Atua o <strong>le</strong> Lagi, ma o lo o pu<strong>le</strong>faamalumalu o Ia<br />
i mataupu a alii ma tamaitai, ma o <strong>le</strong> amiotonu paia ma <strong>le</strong> alofa<br />
faamagalo o <strong>le</strong> a taitaiina ai ma tauia <strong>le</strong> Au Paia” o <strong>le</strong> a tuuina<br />
atu ai ia <strong>le</strong> taui o <strong>le</strong> Au Paia” (Robert L. Mil<strong>le</strong>t, “Revelation of<br />
John Offers Recurring Lessons, Doctrinal Refrains and Hope,”<br />
Church News. 23 Dec. 1995, 10).<br />
Tusitala: O Ioane, <strong>le</strong> atalii o Sepetaio ma <strong>le</strong> soo faape<strong>le</strong>pe<strong>le</strong><br />
o Iesu Keriso (Mataio 4:21–22) na tusia <strong>le</strong>nei tusi (tagai 1 Nifae<br />
14:18–27; tagai foi Taiala i Tusitusiga Paia, “Ioane.”<br />
O e na Tusi i Ai: O <strong>le</strong> tusi o Faaaliga na tusia ma faatuatusi<br />
i lala e fitu o <strong>le</strong> Eka<strong>le</strong>sia i Asia (tagai Faaaliga 2–3). A e peitai e <strong>le</strong><br />
faapitoa <strong>le</strong> tusi o <strong>le</strong> Faaaliga mo na o i latou ia. Na saunoa <strong>le</strong><br />
Perofeta o Iosefa Samita “Na iloaina e Ioane na o mea ua<br />
faataatia atu mo <strong>le</strong> lumana’i” (Teachings. 289), ma avea ai ma<br />
mea e aafia ai ia <strong>le</strong> Au Paia o lo o soifua i aso e gata ai. Na<br />
faaalia e <strong>le</strong> Alii ia Moronae, afai ae salamo <strong>le</strong> Au Paia o aso<br />
e gata ai ma toe iloa a latou feagaiga, “ona folafolaina atu ai<br />
<strong>le</strong>a i luma o tagata uma lava o a’u faaaliga na ou poloaiina ai<br />
la’u auauna o Ioane na te tusia” (Eteru 4:16; tagai ff. 14–17).<br />
Talaaga Faasolopito: O <strong>le</strong> Faaaliga na tusia i <strong>le</strong> taimi a o tete<strong>le</strong><br />
ia sauaga faasaga i <strong>le</strong> Au Paia. E pei lava o sauaga nei sa faia<br />
e Roma a lå o <strong>le</strong> taimi o <strong>le</strong> nofoaiga a Nero (T.A. 54–68) po<br />
o Tomitiana (T.A. 81–96). O Tomitiana sa faasalaina i latou e lå<br />
taupua’i i atua ua faamaonia e <strong>le</strong> malo, ma o <strong>le</strong> to’ate<strong>le</strong> sa <strong>le</strong><br />
usita’i sa fasiotia pe faatafea ma tagata faaaunuua i <strong>le</strong> taimi<br />
o lana nofoaiga. Na tusia e Ioane <strong>le</strong> tusi mai <strong>le</strong> motu o Patamo,<br />
o se nofoaga e fai ai faasalaga i Roma, ma o iina sa faaaunuua<br />
ai o ia “ona o <strong>le</strong> upu a <strong>le</strong> Atua, ma <strong>le</strong> molimau ia Iesu Keriso”<br />
(tagai Faaaliga 1:9.)<br />
Faatasi ai ma sauaga tete<strong>le</strong> mai fafo, na mafatia fo’i ia <strong>le</strong><br />
Eka<strong>le</strong>sia mai i <strong>le</strong> liliuese mai i totonu o <strong>le</strong> Eka<strong>le</strong>sia lava ia. Na<br />
fai mai ia Paulo [o <strong>le</strong> a] oo mai ia te outou “luko saua” o e <strong>le</strong><br />
faasaoina <strong>le</strong> lafu mamoe” (Galuega 20:29). Na faataunuuina <strong>le</strong><br />
valoaga a Paulo i <strong>le</strong> latalata i <strong>le</strong> faai’uga o <strong>le</strong> senituri muamua<br />
T.A. O <strong>le</strong> <strong>le</strong>o o lapataiga e faasaga i faiaoga ma mataupu faavae<br />
253<br />
pepelo e pei ona i ai i tusitusiga a Ioane ma <strong>le</strong> Faaaliga 2–3 o lo<br />
o faailoa mai ai <strong>le</strong> ogaoga o <strong>le</strong> liliuese ua i totonu o <strong>le</strong> Eka<strong>le</strong>sia<br />
i ona aso (tagai Taiala i Tusitusiga Paia “Tusi a Ioane ”).<br />
Autu: “O <strong>le</strong> savali a <strong>le</strong> Faaaliga e tutusa <strong>le</strong><strong>le</strong>i ma isi tusitusiga<br />
paia; o <strong>le</strong> a i’u ina manumalo ia <strong>le</strong> Atua i <strong>le</strong> fili i luga o <strong>le</strong><br />
fogae<strong>le</strong>e<strong>le</strong>; o se manumalo tumau mai <strong>le</strong> fili, o <strong>le</strong> au paia i e sa<br />
faasaua ia i latou, o <strong>le</strong> malo o <strong>le</strong> Atua e manumalo i malo<br />
o tagata ma Satani” (Bib<strong>le</strong> Dictionary, “Revelation of John,” 762).<br />
Na faalaute<strong>le</strong> atu e Ioane <strong>le</strong> savali o <strong>le</strong> faamoemoe i tagata<br />
uma o e ua latou mafai ona tetee atu i faaosoosoga a <strong>le</strong> lalolagi<br />
(tagai Faaaliga 2:7, 11, 17, 26; 3:5, 12, 21).<br />
Faatomuaga<br />
Faaaliga 1–3<br />
E mafai ona vaevaeina <strong>le</strong> tusi o Faaaliga i ni vaega se lua: o se<br />
faaaliga i ona po o Ioane (mataupu 1–3) ma <strong>le</strong> faaaliga mo <strong>le</strong><br />
lumana’i (mataupu 4–22). O loo amata <strong>le</strong> tusi i faaaliga na<br />
mauaina e Ioane i <strong>le</strong> aso Sapati, o Iesu Keriso o lo o tu i lona<br />
mamalu faatasi ma ni tuugalamepa se fitu o <strong>le</strong> faatusa “o<br />
eka<strong>le</strong>sia e fitu i Asia” (Faaaliga 1:11). E ui ina mafatia ia <strong>le</strong> Au<br />
Paia i <strong>le</strong> taimi o Ioane ona o <strong>le</strong> liliuese ma sauaga, ae sa latou<br />
mauaina se faamafanafanaga i <strong>le</strong> faatusa o <strong>le</strong> Alii o lo o tutu<br />
faatasi ma i latou. I <strong>le</strong> mataupu e 2–3, o lo o faaalia ai e <strong>le</strong> Alii<br />
i eka<strong>le</strong>sia e fitu o latou malosiaga ma vaivaiga ma valaauina<br />
i latou e saunia mo <strong>le</strong> lumana’i e ala i <strong>le</strong> salamo ma <strong>le</strong> aoao<br />
ina ia manumalo mai <strong>le</strong> lalolagi.<br />
Ia suesue ma <strong>le</strong> agaga tatalo <strong>le</strong> Faaaliga 1–3 ma manatunatu<br />
i mataupu faavae nei a e <strong>le</strong>’i saunia au <strong>le</strong>sona.<br />
O ni Mataupu<br />
Faavae Taua o <strong>le</strong> Eka<strong>le</strong>sia e te Sailia<br />
• A tatou usita’ia ia faaaliga a <strong>le</strong> Atua, o <strong>le</strong> a Ia taitai i tatou<br />
e toe fo’i atu i Lona afioaga (tagai Faaaliga 1:1–3; tagai foi<br />
Faaaliga 22:7; 1 Nifae 10:17–19).<br />
• A toe afio mai Iesu i <strong>le</strong> fogae<strong>le</strong>e<strong>le</strong>, ma ana “au paia e<br />
manomano,” “e iloa atu foi o ia e mata o tagata uma” ma<br />
o <strong>le</strong> a auå i latou e amio<strong>le</strong>aga (tagai fo’i 1 Tesalonia 4:14–18;<br />
Iuta 1:14–16; MFF 88:95–98; 101:23–24).<br />
• E mafai ona tatou manumalo i <strong>le</strong> lalolagi ma mauaina ia<br />
faamanuiaga faa<strong>le</strong>atua e ala i <strong>le</strong> mana o Iesu Keriso (tagai<br />
Faaaliga 2:2–3, 7, 10–11, 17, 26–28; 3:5, 8, 11–12, 21; tagai foi<br />
Faaaliga 5:10; 7:9–17; 21:7; MFF 101:35–38).<br />
• Talu ai e alofa lo tatou Tama Faa<strong>le</strong>lagi i Lana fanau, o <strong>le</strong>a e<br />
a’oa’iina ai i latou ina ia latou salamo (tagai Faaaliga 2:4–5, 14–<br />
16, 20–23; 3:2–3, 19; tagai fo’i i <strong>le</strong> Helamana 15:3; MFF 95:1–3).