20.04.2013 Views

O le a le Feagaiga Fou?

O le a le Feagaiga Fou?

O le a le Feagaiga Fou?

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

O LE TALALELEI E TUSA MA LE FAAMATALAGA A LUKA<br />

Tusitala: O Luka o se fomai (tagai Kolose 4:14) ma sa valaauina<br />

e avea ma se “avefeau a Iesu Keriso” (FIS, Luka 1:1). O Luka foi<br />

o se tagata o Nuu Ese (e <strong>le</strong> o se Iutaia) i lona fanau mai. O ana<br />

tusitusiga e faaalia ai na aoaoina <strong>le</strong><strong>le</strong>i o ia i <strong>le</strong> aganuu ma <strong>le</strong><br />

gagana faaE<strong>le</strong>ni. O Luka e <strong>le</strong> o se molimau vaaitino i mea na<br />

tutupu i <strong>le</strong> soifuaga o <strong>le</strong> Faaola ae na masani <strong>le</strong><strong>le</strong>i i <strong>le</strong> soifuaga<br />

ma aoaoga a <strong>le</strong> Faaola e ala mai ia i latou o e na i ai (tagai<br />

Luka 1:2–3). Sa avea Luka ma soa ia Paulo i <strong>le</strong> te<strong>le</strong> o taimi. Na<br />

ia faimalaga faatasi ma <strong>le</strong> Aposetolo i <strong>le</strong> taimi o ana faigamalaga<br />

lona lua ma <strong>le</strong> tolu. Ina ua faafa<strong>le</strong>puipuiina ia Paulo i Roma<br />

mo <strong>le</strong> taimi lona lua, sa tumau pea ia Luka e ui lava ina ua<br />

tuua o ia e <strong>le</strong> toate<strong>le</strong> (tagai 2 Timoteo 4:11). O Luka o <strong>le</strong> tusitala<br />

foi <strong>le</strong>a o <strong>le</strong> tusi o Galuega, o se soa <strong>le</strong>a i lana Talae<strong>le</strong>i. (tagai<br />

Taiala i Tusitusiga Paia, “Luka,”.)<br />

O e o Loo Tusi Atu Iai: Na manao Luka ina ia maua foi e Nuu<br />

Ese <strong>le</strong> malamalama lava <strong>le</strong>a e tasi o <strong>le</strong> upumoni sa ia mauaina.<br />

O lana molimau sa tuuina atu ia Teofilo (tagai Luka 1:3), o se<br />

tasi atonu sa avea ma se taitai maualuga o Roma. Ua tuuina<br />

mai e Luka ia faamatalaga ia o <strong>le</strong> a fesoasoani ai i soo se taitai<br />

ia malamalama ma talitonu i <strong>le</strong> tala<strong>le</strong><strong>le</strong>i e uiga i <strong>le</strong> Togiola.<br />

Talaaga Faasolopito: Na muamua tusia ia Luka nai lo<br />

Galuega (tagai Acts 1:1), masalo po o <strong>le</strong> va o <strong>le</strong> T.A. 59–79.<br />

Uiga e <strong>le</strong> Masani Ai: E <strong>le</strong> gata o <strong>le</strong> tusi pito i umi <strong>le</strong>a i <strong>le</strong><br />

<strong>Feagaiga</strong> <strong>Fou</strong>, ae na faaopoopo atu foi i ai e Luka ia manatu<br />

o se tasi e <strong>le</strong> o se Iutaia i tala a Tala<strong>le</strong><strong>le</strong>i i <strong>le</strong> soifuaga o Iesu.<br />

“Ua tuuina mai e Mataio ia Keriso o <strong>le</strong> Tupu, o Mareko na<br />

tuuina Mai o ia o se Auauna, na tuuina mai e Ioane o Ia o <strong>le</strong><br />

Alo o <strong>le</strong> Atua, ae ua tuuina mai o ia e Luka o <strong>le</strong> Atalii o <strong>le</strong><br />

tagata, o <strong>le</strong> tagata -paia [e faa<strong>le</strong>tino <strong>le</strong> isi vaega]. ... i <strong>le</strong><br />

aufaatasi ai ma lona faamoemoega, na faamatalaina e Luka ia<br />

mea na sa tutupu e faaalia ai <strong>le</strong> itu faa<strong>le</strong>tagata o Keriso. O <strong>le</strong><br />

gafa paia e tau atu lava ia Atamu. O se faamatalaga auiliili<br />

o <strong>le</strong> tina o Keriso ma Lona pepe ma a o laitiiti o loo tuuina<br />

mai ai. O faataoto o loo faaaofia ai e Luka e i ai sona lagona<br />

faa<strong>le</strong>tagata. E ui lava ua faatulagaina ma <strong>le</strong> matagofie e Luka<br />

<strong>le</strong> tulaga fa<strong>le</strong>tagata o Le ua paia ae sa ia puipuia ma <strong>le</strong><br />

faaeteete Lona silisiliese ma lona tulaga tau tupu (1:32–35)“<br />

(Merrill F. Unger ma isi, The New Unger’s Bib<strong>le</strong> Dictionary, rev.<br />

ed. [1988], “Luka, Gospel of,” 788).<br />

O <strong>le</strong> Tala<strong>le</strong><strong>le</strong>i a Luka o loo aofia ai <strong>le</strong> te<strong>le</strong> o mea e <strong>le</strong> o maua i<br />

isi Tala<strong>le</strong><strong>le</strong>i. O <strong>le</strong>nei vaega e masani ona taulai atu i tamaiti,<br />

o e matitiva, ma <strong>le</strong> vaega maualalo. O <strong>le</strong> molimau a Luka<br />

o loo tuuina mai ai se savali o <strong>le</strong> faamoemoe i tagata uma e ala<br />

mai i <strong>le</strong> soifuaga ma <strong>le</strong> taulaga togiola a Iesu Keriso. O <strong>le</strong>nei<br />

faamamafa e ogatasi ma <strong>le</strong> tusi o Galuega, <strong>le</strong>a e faaautu i <strong>le</strong><br />

misiona i Nuu Ese.<br />

Autu: O <strong>le</strong> Luka 19:10 o se aote<strong>le</strong>ga <strong>le</strong><strong>le</strong>i <strong>le</strong>a o <strong>le</strong> autu a Luka<br />

<strong>le</strong>a e faapea “Aua ua sau <strong>le</strong> Atalii o <strong>le</strong> tagata e sili ma faaola<br />

i <strong>le</strong> na <strong>le</strong> iloa.” O <strong>le</strong> molimau a Luka e faapea o Iesu o <strong>le</strong><br />

Mesia folafolaina ma o <strong>le</strong> Faaola o tagata uma.<br />

75<br />

Soifua mai<br />

o Keriso<br />

O mea na tutupu i nei<br />

mataupu e foliga mai<br />

na tutupu lava i <strong>le</strong>nei<br />

vaitaimi<br />

Faatomuaga<br />

O <strong>le</strong> Soifuaga o Iesu Keriso<br />

Tausaga<br />

muamua o <strong>le</strong><br />

galuega a <strong>le</strong> Alii<br />

Paseka<br />

Muamua<br />

Luka 1–3<br />

Paseka<br />

Lona Lua<br />

Tausaga<br />

lona lua<br />

Paseka<br />

Lona Tolu<br />

Tausaga<br />

lona tolu<br />

“Mo <strong>le</strong> te<strong>le</strong> o augatupulaga, sa tau saili ai ma <strong>le</strong> naunautai ia<br />

tagata i <strong>le</strong> faataunuuina o valoaga na valoia e alii amiotonu<br />

o <strong>le</strong> Atua Silisiliese. ...<br />

“Ona oo mai ai <strong>le</strong>a o <strong>le</strong>na po o po na oo mai ai <strong>le</strong> agelu i <strong>le</strong>o<strong>le</strong>o<br />

mamoe o loo <strong>le</strong>o<strong>le</strong>o a latou lafu, faatasi ma <strong>le</strong> folafolaga: ‘Aua<br />

o <strong>le</strong> aso nei ua fanau ai i <strong>le</strong> aai a Tavita lo outou Faaola, o <strong>le</strong><br />

Alii ia o Keriso.’ (Luka 2:8–11.) . . .<br />

“Faatasi ai ma <strong>le</strong> fanau mai o <strong>le</strong> pepe i Pete<strong>le</strong>ema, na oo mai ai<br />

se faaeega sili, se mana sili atu lona malosi i auupega o taua ma<br />

se ‘oa e sili atu <strong>le</strong> tumau nai lo tupe a Kaisara. O <strong>le</strong>nei tamameamea,<br />

na fanau mai i tulaga mativa, na avea ma Tupu o tupu ma<br />

Alii o alii, o <strong>le</strong> Mesia folafolaina, o Keriso <strong>le</strong>a <strong>le</strong> Alo o <strong>le</strong> Atua.<br />

“Sa fanau i <strong>le</strong> fa<strong>le</strong> o manu, ma sa moe i vaovao, na tulai a’e o ia<br />

mai <strong>le</strong> lagi ina ia ola i <strong>le</strong> lalolgai o se tagata faitino ina ia faatuina<br />

<strong>le</strong> malo o <strong>le</strong> Atua” (Thomas S. Monson, i <strong>le</strong> Conference Report,<br />

Oct. 1965, 141). O <strong>le</strong> molimau a Luka e tatalaina i se tala<br />

auiliili o mea na tutupu na siomia ai <strong>le</strong> Soifua mai o Keriso.<br />

Suesue ma <strong>le</strong> agaga tatalo <strong>le</strong> Luka 1–3 ma mafaufau<br />

i mataupu faavae nei ae <strong>le</strong>’i sauniaina au <strong>le</strong>sona.<br />

O Nisi Mataupu<br />

Faavae Taua o <strong>le</strong> Tala<strong>le</strong><strong>le</strong>i e Saili Iai<br />

Paseka Mulimuli<br />

ma <strong>le</strong> vaiaso faai’u<br />

• O Iesu Keriso, Ioane <strong>le</strong> Papatiso, Maria, ma isi na muai<br />

faauuina i <strong>le</strong> muai olaga e faataunuuina ni misiona patino<br />

i <strong>le</strong> lalolagi (tagai Luka 1:5–45, 67–79; tagai foi A<strong>le</strong>ma 7:9–10;<br />

13:1–3; Aperaamo 3:22–23).<br />

• O <strong>le</strong> fanau mai o se Faaola o se vaega taua o <strong>le</strong> ata o <strong>le</strong><br />

faaolataga (tagai Luka 1:30–33, 46–55, 67–79; 2:10–11, 25–38;<br />

3:2–6; FIS, Luka 3:4–11; tagai foi Mosaea3:5–13; 5:8).<br />

• E ala mai i faaaliga e mafai ona tatou mauaina se molimau<br />

ia Iesu Keriso ma mauaina <strong>le</strong> taitaiga mai <strong>le</strong> Atua (tagai<br />

Luka 1:11–22, 26–33; 2:8–15, 25–38).

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!