Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

129
Verkjamat aldraðra
Samantekt rannsókna
Samkvæmt rannsóknunum er talnakvarði sá kvarði sem eldri sjúklingar kjósa helst
að nota til að greina frá verkjum (Gagliese o.fl., 2005; Rodriguez o.fl., 2004). Eldri
skurðsjúklingar virðast greina frá minni styrk verkja en yngri sjúklingar þegar notaður
er orðamatskvarði en ekki við notkun VAS (Gagliese og Katz, 2002) og eru líklegri
til að gera mistök við notkun verkjamatskvarða (NRS, VRS og VAS) en þeir sem
yngri eru (Gagliese o.fl., 2005). Sumir eldri sjúklingar segja andlitskvarðann fáránlegan
og geta ekki tekið hann alvarlega, aðrir segja að erfitt geti verið að greina á milli
svipbrigða (Pesonen o.fl., 2008). Fræðsla um samskipti við heilbrigðisstarfólk fyrir
aðgerð virðist geta bætt verkjameðferð aldraðra eftir aðgerð, sérstaklega fyrst eftir
hana (McDonald o.fl., 2005). Í öllum rannsóknunum, sem skoðaðar voru nema í
rannsókn DeWaters o.fl. (2008), voru þátttakendur, sem voru óáttaðir eða áttu við
vitræna skerðingu að glíma, útilokaðir frá þátttöku.
VERKJAMAT HJÁ ELDRI SKURÐSJÚKLINGUM
Verkir voru metnir með talnakvarða (NRS) og PAINAD-verkjamatstækinu. Í
rannsóknum hefur komið fram að NRS er sá kvarði sem eldri sjúklingar vilja helst
nota til að greina frá verkjum (Gagaliese o.fl., 2005; Rodriguez o.fl., 2004) og var
hann því valinn. Þá hefur verið sýnt fram á að PAINAD sé áreiðanlegt og réttmætt
tæki til að meta verki eldri sjúklinga eftir aðgerð, bæði hjá þeim sem eru með vitræna
skerðingu og þeim sem hafa fulla vitræna getu (DeWaters o.fl., 2008). Því hentaði
það vel fyrir ólíkan sjúklingahóp aldraðra skurðsjúklinga á deildinni. Verkjameðferð
sjúklinganna var hins vegar ekki skoðuð sérstaklega.
Verkjamat fór fram á fyrsta degi eftir aðgerð bæði í hvíld og við hreyfingu.
Tilgangurinn er að sjá hvort svipaðar niðurstöður fást með huglægu mati sjúklingsins
og með athugun hjúkrunarfræðingsins á hegðun sjúklingsins með PAINAD verkjamatstækinu.
Valdir voru fimm sjúklingar eldri en 65 ára, tvær konur og þrír karlar.
Sjúklingarnir voru á aldrinum 70 til 86 ára. Þeir voru allir skýrir og áttaðir á stað og
stund nema sjúklingur nr. 3 en hann var með langt gengna heilabilun og átti mjög
erfitt með að tjá sig. Þegar sjúklingarnir voru metnir í hvíld lágu þeir uppi í rúmi án
utanaðkomandi áreita. Með hreyfingu er átt við hreyfingu sjúklings úr rúmi. Sjúklingarnir,
sem voru áttaðir, fengu fræðslu um notkun talnakvarðans. Í töflu 2 má sjá
einkenni sjúklinganna fimm, tegundir aðgerða og niðurstöður verkjamats í hvíld og í
hreyfingu með talnakvarða og PAINAD-verkjamatstækinu.
Nánast allir sjúklingarnir gáfu upp hærri styrk verkja með talnakvarða en fékkst
með PAINAD-verkjamatstækinu, bæði í hvíld og í hreyfingu. Sjúklingur nr. 5
greindi þó frá jafnmiklum verkjum á talnakvarða í hreyfingu og fékkst með
PAINAD-verkjamatstækinu. Öllum sjúklingunum nema þeim þriðja, sem var með
langt gengna heilabilun, gekk vel að nota talnakvarðann. Sjúklingarnir sem gátu
notað talnakvarðann, greindu frá meiri verkjum í hreyfingu en í hvíld nema einn sem
131
130