Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

28
Anna María Ólafsdóttir og Lilja Ásgeirsdóttir
44 sjúklingar þátt í könnuninni. Í 30 tilvikum (68%) voru engin fyrirmæli gefin um
að sjúklingur skyldi fasta en þrátt fyrir það föstuðu þeir allir að minnsta kosti frá
miðnætti, aðfaranótt aðgerðadags. Hjá 12 sjúklingum (27%) voru fyrirmæli um föstu
frá miðnætti skráð á fyrirmælablað læknis. Í einu tilviki voru gefin fyrirmæli um að
sjúklingur skyldi fasta frá 22, kvöldið fyrir aðgerð og í öðru tilviki voru fyrirmælin
„fastandi fyrir aðgerð“ gefin en engin tímamörk skilgreind. Raunveruleg tímalengd
föstu fyrir skurðaðgerð var mun lengri en ráðlagt er. Að meðaltali voru sjúklingarnir
fastandi bæði á fasta fæðu og vökva í 12,3 klukkustundir. Sá sjúklingur sem fastaði
lengst var fastandi í 19,5 klukkustundir fyrir aðgerð. Sá sem fastaði styst var fastandi í
8,5 klukkustundir. Meirihluti sjúklinganna (89%) fastaði í 10 klukkustundir eða meira.
Einum þátttakanda var gefinn vökvi í æð, hluta af þeim tíma sem hann fastaði.
Sjúklingarnir fengu vatnssopa með lyfjaforgjöf fyrir svæfingu. Að aðgerð lokinni
voru sjúklingar spurðir hvernig þeim leið á meðan þeir voru fastandi. Algengast var
að sjúklingarnir fyndu fyrir þorsta og/eða munnþurrki (39%) en nokkrir
sjúklinganna fundu fyrir svengd (14%). Þó nokkrir (20%) fundu fyrir ógleði að
aðgerð lokinni. Aðspurðir um líðan komu fram tilsvör á borð við ,,ég fann fyrir
hræðilegum þorsta, var skraufþurr í munninum og hélt ég myndi kafna þegar ég
vaknaði“, „ég var hryllilega þurr þegar ég vaknaði eftir aðgerðina“, „þorstinn var
svakalega slæmur kvöldið fyrir aðgerð“, „ég var alveg svakalega þyrst og var lengi að
jafna mig“, „ég var rosalega þyrstur þegar ég vaknaði eftir aðgerðina, mér leið illa alla
nóttina vegna þess“. Þrír sjúklingar tiltóku sérstaklega að þeir hefðu vilja fá að drekka
meira fyrir aðgerðina.
HVERNIG Á AÐ INNLEIÐA BREYTINGAR Á VERKLAGI?
Í þessum kafla hefur verið fjallað um misræmi á því vinnulagi sem tíðkast varðandi
föstu fyrir skurðaðgerðir og þeirri gagnreyndu þekkingu á efninu sem er til staðar,
jafnt hérlendis sem erlendis. Það vekur upp spurningar um ástæður þess að svo
erfiðlega gengur að innleiða nýjungar í störf heilbrigðisstarfsfólks. Gagnreynd
þekking innan heilbrigðiskerfisins stuðlar að auknu öryggi sjúklinga og eykur gæði
þjónustunnar. Hinsvegar er það staðreynd að útgáfa gagnreyndra vinnuleiðbeininga
leiðir ekki af sjálfu sér til breytinga á verklagi meðal heilbrigðisstarfsfólks (Bosse o.fl.,
2006; Francke o.fl., 2008). Meira þarf að koma til svo sem vönduð innleiðing þeirra
sem getur verið erfitt og flókið ferli (Søreide og Ljungqvist, 2006). Ýmsar hindranir
geta staðið í veginum fyrir því að gagnreyndir starfshættir séu notaðir innan
heilbrigðiskerfisins. Langvarandi fasta fyrir skurðaðgerð er gjarnan réttlætt af
heilbrigðisstarfsfólki á þá leið að breytingar geti orðið á aðgerðaáætlun og því sé
öruggara að láta sjúklinga fasta lengur en skemur. Einnig er hræðsla við að fresta
þurfi aðgerð sé sjúklingur fastandi í styttri tíma. Slíkar áhyggjur þykja tilefnislausar því
rannsóknir sýna að oftast eru áætlaðar skurðaðgerðir annað hvort á tilsettum tíma
eða þeim seinkar (Baril og Portman, 2007; Crenshaw og Winslow, 2002a; 2002b;
2006; 2008). Vanþekking á tilvist nýrra gagnreyndra vinnuleiðbeininga,
30
29