Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

78
Kristrún Þóra Ríkharðsdóttir
frumuskiptingu, bakteríuvöxtur minnkar og flutningur á óæskilegum efnum eykst úr
sárinu (Gustafsson o.fl. 2007), en blóðflæði er grundvöllur þess að sáragræðslan eigi
sér stað. Lengi var talið að gróandinn væri eins í bráðum og langvinnum sárum. Hins
vegar hefur komið í ljós að langvinn sár eru oft föst í bólgu- og frumuskiptingarfasa
og gróa því á annan hátt en bráð sár (Dowsett og Newton, 2005).
Til að ná sem bestum árangri af meðferð með sárasugu þarf að meta sárið með
tilliti til hreinsunar, útlits, sýkingar, stærðar, vessa, lyktar, sárabarma og húðar í
kringum sár áður en meðferðin hefst (Wowden o.fl., 2007; Hess og Kirsner, 2003).
Þegar hefja á meðferð með sárasugu þarf læknirinn, sem stýrir meðferð sjúklingsins,
að samþykkja hana. Í töflu 1 eru talin upp atriði sem hafa ber í huga áður en meðferð
með sárasugu hefst. Taflan er byggð á klínískum leiðbeiningum sem unnar voru
af Kinetic Concepts Inc. (KCI) og eru að mestu byggðar á rannsóknum Louis
Argenta og Michaels Morykwas sem áður hefur verið fjallað um.
Ef meðferð með sárasugu á að skila tilætluðum árangri er mikilvægt að sáraskiptingar
séu framkvæmdar samkvæmt þeim leiðbeiningum sem eru í notkun. Í
töflu 2 er rakið hvernig sáraskipting fer fram eftir að meðferð er hafin og í töflu 3
eru settar fram leiðbeiningar um notkun sárasugu hjá einstaklingum með þrýstings-,
fóta- og sykursýkissár, sýkt sár og sár eftir húðágræðslu.
Tafla 1. Atriði sem hafa skal í huga í upphafi sárasugumeðferðar
Gefa verkjalyf samkvæmt fyrirmælum 15-30 mínútum fyrir uppsetningu meðferðar.
Taka mynd af sárinu til samanburðar.
Skipta á sári með hreinni aðferð en með sterílli aðferð ef sár er opið inn í bein, sinar eða fistla.
Hreinsa sárið vel, taka dauðan vef og harðar skánir. Óhreint sár er uppspretta bakteríuvaxtar
sem heftir sárgræðslu.
Taka blóðprufur: blóðhag, elektrólíta, S-CRP og blæðingapróf.
Þvo eða bleyta sárið með saltvatni, vökvi skal vera 32º-36ºC.
Þerra húð umhverfis sárið vel. Setja húðvernd á húð í kringum sárið ef húð er viðkvæm eða
með fleiðri, setja filmu eða hydrocolloid-köku á húð.
Meta hvort nota eigi svarta eða hvíta svampinn eftir gerð sársins samkvæmt klínískum
leiðbeiningum um sárasugumeðferð.
Sníða svampinn nákvæmlega ofan í sárið, passa að klippa ekki nálægt sárinu þannig að
afklippur af svampinum fari ekki ofan í það.
Ef sárið er stærra og dýpra en stærsti svampurinn má nota fleiri svampa. Passa að þeir falli vel
saman. Mikilvægt er að svampurinn nái niður þar sem sárið er dýpst.
Teikna stærð svampsins/sársins á blað eða filmu og setja í sjúkraskrá sjúklings.
Hafa filmuna 3-5 cm stærri en sárið, leggja hana laust yfir svampinn.
80
79