132 Guðrún Svava Guðjónsdóttir taklingshæft mat á verkjum er grundvöllur góðrar verkjameðferðar. Aldraðir eru <strong>ekki</strong> einsleitur hópur heldur ólíkir einstaklingar á víðu aldursbili. Þetta breiða aldursbil og það hversu ólíkir einstaklingarnir eru krefst þess að heilbrigðistarfsfólk sé sveigjanlegt í notkun mismunandi verkjakvarða og leggi sig fram um að finna þann sem hentar hverjum og einum. Hjúkrunarfræðingar bera mikla ábyrgð á verkjamati og meðferð sjúklinga sinna. Nauðsynlegt er að þeir þ<strong>ekki</strong> mismunandi verkjakvarða sem hægt er að nota fyrir eldri skjólstæðinga. Ef illa gengur að nota einn verkjakvarða ætti að prófa annan sem betur gæti hentað. Verkjamatstæki eins og PAINAD má nota til viðbótar en þrátt fyrir að það sé auðvelt í notkun er það <strong>ekki</strong> gallalaust þar sem það virðist vanmeta verkina. Því tel ég að <strong>ekki</strong> eigi að nota slíkt tæki eingöngu heldur spyrja sjúklinginn um verki ef hann getur mögulega tjáð sig um þá þar sem það er áreiðanlegasta leiðin við mat á verkjum. Ef sjúklingur á hins vegar við mikla vitræna skerðingu að stríða eða getur illa tjáð sig af öðrum sökum gæti PAINAD verið góð viðbót og hjálplegt tæki fyrir hjúkrunarfræðinga við verkjamat aldraðra, en slíkt matstæki, sem metur verki út frá hegðun, hefur lítið verið notað á almennum deildum hérlendis. Verkjamat og verkjameðferð aldraðra á bráðadeildum eru lítið rannsökuð atriði og því er brýnt að gera fleiri rannsóknir sem miðast að þessum sjúklingahóp, <strong>ekki</strong> síst þeim sem búa við vitræna skerðingu og eru þar af leiðandi oft útilokaðir frá þátttöku í öðrum rannsóknum. HEIMILDIR Anna Gyða Gunnlaugsdóttir (2006). Hjúkrunarfræðilegt mat á verkjum. Í Helga Jónsdóttir (ritstj.), Frá innsæi til inngripa. Þ<strong>ekki</strong>ngarþróun í hjúkrunar- og ljósmóðurfræði. Reykjavík: Hið íslenska bókmenntafélag, 19-39. Aubrun, F., og Marmion, F. (2006). The elderly patient and postoperative pain treatment. Best Practice and Research, 21(1), 109-127. Brown, D. (2004) A literature review exploring how healthcare professionals contribute to the assessment and control of postoperative pain in older people. International Journal of Older People Nursing, 13(6b), 74-90. DeWaters, T., Faut-Challahan, M., McCann, J.J., Paice, J.A., Fogg, L., Hollinger-Smith, L.,o.fl. (2008). Comparison of self-reported pain and the PAINAD scale in hospitalized cognitively impaired and intact older adults after hip fracture surgery. Orthopaedic Nursing, 27(1), 21-28. Gagliese, L., og Katz, J. (2002). Age differences in postoperative pain are scales dependent: A comparison of measures of pain intensity and quality in younger and older surgical patients. PAIN, 103, 11-20. Gagliese, L., Weizblit, N., Ellis, W., og Chan, W.S. (2005). The measurement of postoperative pain: A comparison of intensity scales in younger and older surgical patients. PAIN, 117, 412-420. Looi, Y.C., og Audisio, R.A. (2007). A review of the literature on post-operative pain in older cancer patients. European Journal of Cancer, 43, 2222-2230. MacDonald, V., og Hilton, A. ( 2001). Postoperative pain management in frail older adults. Orthopedic Nursing, 20(3), 63-76. 134 133
133 Verkjamat aldraðra McDonald, D.D., Thomas, G.J., Livingston, K.E., og Severson, J.S. (2005). Assisting older adults to communicate their postoperative pain. Clinical Nursing Research, 14(2), 109-126. Pesonen, A., Soujaranta-Ylinen, R., Tarkkila, P., og Rosenberg, P.H. (2008). Applicability of tools to assess pain in elderly patients after cardiac surgery. Acta Anaesthesiologica Scandinavica, 52, 267-273. Prowse, M. (2007). Postoperative pain in older people: Review of the literature. Journal of Clinical Nursing, 16, 84-97. Rodriguez, C.S., McMillan, S., og Yarandi, H. (2004). Pain measurement in older adults with head and neck cancer and communication impairment. Cancer Nursing, 27(6), 425-433. Warden, V., Hurley, A.C., og Volicer, L. (2003). Development and pshycometric evaluation of the pain assessment in advanced dementia (PAINAD) scale. Journal of the American Medical Directors Association, 4(1), 9-15. 135 134