Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

14
Brynja Ingadóttir, Katrín Blöndal, Herdís Sveinsdóttir
umhverfi umönnunar. Það sem styður og gerir framfarir mögulegar er fagfólk sem
helgar sig því að vinna að breytingum í kerfisbundnu, nákvæmu, stöðugu og eflandi ferli
sem endurspeglar sjónarmið þeirra sem þjónustuna þiggja“ (Garbett og McCormack,
2002).
Skilgreiningin endurspeglar að þróun starfshátta sé hugmyndafræði jafnt sem
kerfisbundin nálgun til breytinga innan hjúkrunar, og þverfaglega, í þeim tilgangi að
veita einstaklingsmiðaða umönnun sem mætir þörfum sjúklinga, fjölskyldna og
starfsfólks. Einstaklingsmiðuð þjónusta snýst um að virða og koma fram við hverja
manneskju sem einstaka, virða rétt hennar og styðja við reisn hennar, sjálfstæði og
sjálfsvirðingu (McCormack o.fl., 2009). Gengið er út frá þeim raunveruleika að hjúkrun
sé fyrst og fremst starfsgrein sem byggð er á akademískum grunni og hugmyndafræði,
en sem eigi upphaf sitt í raunveruleika starfsins. Hreyfingin um þróun starfshátta beinir
sjónarhorni sínu ávallt að starfvettvangnum. Hún byggir á ‘critical theory’ sem í einfaldri
mynd felur í sér að skoða samspil og áhrif umhverfis og samfélags á manneskjuna,
aðstæður manneskjunnar, umhverfi sem hún hrærist í og hugsun hennar. Lykilhugtök
hreyfingarinnar um þróun starfshátta eru gagnreynd þekking, einstaklingsmiðuð
umönnun, hvatning (e. facilitation) og samhengi (e. context). Hér felur samhengi í sér það
umhverfi og þá menningu sem störf okkar eru skipulögð og unnin í. Þannig fer
uppbygging starfsins fram í grasrótinni, ‘á gólfinu’ sem næst sjúklingunum og þeim sem
þá annast.
Tilgangurinn með því að þróa starfshætti er að bæta þjónustu og umönnun
sjúklinga, ekki síst reynslu þeirra af umönnun. Þetta er gert með því að byggja upp
árangursríkt starfsumhverfi og menningu, vinna kerfisbundið og stöðugt að úrbótum,
t.d. með gerð vinnuferla sem eru einstaklingsmiðaðir og festir eru í sessi (McCormack
o.fl. 2009). Mikil áhersla er lögð á hlutverk hvatamanna (e. facilitators), en þeir eru fagfólk
sem styður og greiðir götu breytinga. Mikilvægt og nauðsynlegt er að um skilgreint,
sýnilegt hlutverk sé að ræða þannig að hvatinn komi ekki frá hugsjónaríkum einstaklingi
og að framfarirnar standi og falli með þeim einstaklingi heldur séu þær innbyggðar í
starfsemi stofnana. Hlutverk hvatamanna er að styðja starfsmenn til að bæta þekkingu
sína og færni og breyta umhverfi sínu, vinnustaðnum, í þeim tilgangi að veita
sjúklingamiðaða þjónustu byggða á gagnreyndri þekkingu og sem veitt er í umhverfi eða
á vinnustað sem einkennist af árangri og starfsmönnum sem blómstra í starfi sínu.
Innleiðing gagnreyndrar þekkingar í störf hjúkrunarfræðinga
Þekking sem liggur til grundvallar í hjúkrun er margvísleg, hún fæst úr rannsóknum, úr
klínískri reynslu og frá sjúklingunum sjálfum og aðstandendum þeirra. Hreyfing um
þróun starfshátta viðurkennir mikilvægi þessara þriggja brunna þekkingar og unnið er
16
15