Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

173
Endursköpun á brjóstum
Við brjóstnámið stendur konan frammi fyrir þremur valkostum: að gera ekkert
til að endurskapa brjóstsvæðið, að nota gervibrjóst í brjóstahaldarann sem flestum
finnst óþægilegt bæði vegna þyngdar brjóstsins og þeirrar skammar sem fylgir því, og í
þriðja lagi er val um brjóstauppbyggingu með skurðaðgerð (Harcourt og Rumsey,
2008). Á meðan margar konur sætta sig við brjóstleysið og telja að líkamlegur styrkur og
langtímaheilsa ásamt því að lifa af krabbameinið vegi þyngra en það að passa inn í
staðlaðar ímyndir um kvenlega fegurð, eru fleiri sem kjósa að brjóstnámssvæðið sé sem
líkast brjósti (Boehmer ofl., 2007). Það er því nauðsynlegt fyrir heilbrigðisstarfsfólk að
gera sér grein fyrir hvaða þýðingu brjóstnámið hefur fyrir konuna (Larsen og Lubkin,
2009).
Aðlögun einstaklinga að breyttri líkamsímynd er margþætt. Hún er tengd líkamlegu,
huglægu og tilfinningalegu atgervi sem og félagslegri og efnahagslegri stöðu einstaklingsins.
Þá upplifa einstaklingar sem greinast með sjúkdóma er hafa áhrif á líkamsímynd
þeirra kvíða, þunglyndi, hjálparleysi og vonleysi (Hill og White, 2008; Larsen og
Lubkin, 2009; Persson og Hellström, 2002).
Eigindleg rannsókn á upplifun 10 kvenna þar sem 5 fóru í tafarlausa uppbyggingu
og 5 í síðbúna uppbyggingu á brjóstnámi og brjóstauppbyggingu með TRAM
flipa leiddi í ljós eftirfarandi 3 þemu (Hill og White, 2008):
1. Að missa brjóst skiptir máli (loosing a breast matters)
Að hafa misst brjóst vegna krabbameins skiptir konurnar miklu máli. Þær sögðust hafa
verið algerlega óviðbúnar og tóku þessari reynslu mjög nærri sér. Þeim fannst þær vera
óeðlilegar, tjáðu sig um lægra sjálfsmat, sögðust hafa glatað sjálfsöryggi sínu og voru
meðvitaðar um útlit sitt. Þær höfðu einnig áhyggjur af því að aðrir viðurkenndu ekki
þessar tilfinningar. Flestar sýndu einhver merki um þunglyndi sem lýsti sér að mestu í
því að þær drógu sig út úr félagslegri þátttöku og var því hættara við félagslegri
einangrun.
Þær konur sem fóru í síðbúna enduruppbyggingu sögðu að þær hefðu ekki verið
undirbúnar undir þau miklu áhrif sem brjóstmissirinn hafði á þær. Þær töldu að með
tímanum myndu þær sætta sig við brjóstleysið en raunin hafi orðið önnur. Samfélagsleg
viðurkenning er í þeirra augum mikilvæg og telja þær að brjóstauppbygging stuðli að
endurheimtingu þeirra á sjálfsmati og sjálfsvirðingu. Einn þáttur í ákvörðun þeirra um
enduruppbyggingu var sá að losna við gervibrjóstið sem flestar lýstu sem óþægilegum
aukahlut.
2. Aðlögun að breyttri líkamsímynd (adjusting to a changing body image)
Þetta var meginþema rannsóknarinnar. Konurnar þurfa að aðlagast breyttri
líkamsímynd eftir brjóstauppbyggingu og virðist tímasetning aðgerðarinnar skipta þar
175
174