Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

99
Ásta Júlía Björnsdóttir
stöðum, umræðum og ályktunum. Að lokum verður rædd innleiðing fóta- og handanuddmeðferðar
á hjartaskurðdeild Landspítala.
Leitarorð við heimildaleit voru: massage, surgery, coronary artery bypass, post-operative pain,
complementary therapies, nursing. Leitað var að rannsóknum í gagnagrunnunum Scopus og
PubMed.
Gott nudd gulli betra
Nudd hefur verið notað í öllum samfélögum manna frá öndverðu og er eitt elsta
form lækninga. Í upphafi 19. aldar setti Svíinn Per Hendrik Ling fram vísindalegt
nuddkerfi sem kallað er „sænska aðferðin“. Hann lagði áherslu á að samræma
nuddstrokur lífeðlisfræðinni og áttu flestar strokur að liggja í átt til hjartans til að
auka hreinsun líkamans. Þessi aðferð jók vinsældir nuddsins og náði útbreiðslu í
Evrópu og víðar (Travelyan, 1993). Ótal tegundir af nuddi eru notaðar enn í dag af
heilbrigðisstarfsfólki og þá oftast bólgu-, verkja- eða kvíðastillandi nudd.
Grunnur nudds er snerting og er talið að hluti af árangri nuddsins tengist
snertingu sem er full af umhyggju svo og jákvæðum viðhorfum þiggjanda til
nuddsins (Kalauokalani o.fl., 2001). Í nuddinu er notuð ákveðin tækni þar sem
kerfisbundnar og taktfastar strokur eru notaðar til að teygja og þrýsta á vöðva og
bandvefi líkamans. Helstu aðferðir, sem notaðar eru við nudd, eru strokur, núningur,
þrýstingur, titringur og hnykkur (Travelyan, 1993). Lífeðlisfræðileg áhrif nudds felast
m.a. í æðaútvíkkun, auknum húðhita, örvun bláæðablóðrásar og sogæðaflæðis ásamt
auknum efnaskiptum í vöðvavef sem verður teygjanlegri. Nudd minnkar lífeðlisfræðilega
svörun líkamans við streitu og álagi með því að lækka blóðþrýsting,
hjartslátt og adrenalínflæði (Kim o.fl., 2001) og hefur hjartsláttur, öndunartíðni og
blóðþrýstingur verið notuð sem hlutlægir slökunarvísar í mörgum nuddrannsóknum
(Hayes og Cox, 1999; Hattan o.fl., 2002; Wang og Keck, 2004).
Langflestir þola nudd í einhverri mynd. Þó skal ekki veita nuddmeðferð
sjúklingum með blóðtappa í fæti, sár, brunasár, blæðingar og marbletti í húð,
beinbrot, hita, sýkingu, bjúg og alvarlega gigtverki. Það sama gildir um sjúklinga sem
eru í óstöðugu ástandi þar sem hjarta- og æðakerfi er undir miklu álagi eða
súrefnisupptaka er verulega skert (Hill, 1995). Auðvelt aðgengi er að höndum og
fótum eftir aðgerð hjá CABG-sjúklingum en talið er að hendur og fætur séu góð
nuddsvæði því þau hafa mikið af viðtökum sem örva þá taugaþræði sem trufla
verkjaboð (Wallace, 1992). Hjá CABG-sjúklingum eru axlir, háls, bak og bringa oft
verkjamestu staðirnir eftir aðgerð og nudd á þeim stöðum hefur ekki síðri áhrif en
það fer þó eftir þoli sjúklings. Þar sem búið er að kljúfa bringubein í sundur hentar
þessum einstaklingum ekki að liggja á hliðinni vegna óþæginda sem við það skapast.
101
100