Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

49
Hlutverk næringar í sáragræðslu
við 0,8-1 gr. próteins á hvert kíló líkamsþyngdar en þörfin eykst upp í 1,25-1,50 gr. á
kíló fyrir einstaklinga með sár. Ef prótein inntaka er meiri en 2 gr. á kíló eykur það
hins vegar álag á nýru og lifur (Stefanski og Smith, 2006). Kjöt, egg, fiskur og mjólk
innihalda nauðsynlegar amínósýrur.
Kolvetni og fita
Kolvetni og fita eru taldir ákjósanlegustu orkugjafar líkamans. Aðalhlutverk kolvetna
er uppbygging og viðhald vefja (Posthauer, 2006). Um 50-60% af öllum hitaeiningum
ættu að koma úr kolvetnum sem fást úr kornmeti, baunabelgjum, ávöxtum,
grænmeti, mjólk, brauði, kartöflum, hrísgrjónum og pasta (Edmonds, 2007). Um 25
til 35% orkunnar kemur úr fitu og þar af 15% úr harðri fitu, það er mettuðum og
transómettuðum fitusýrum. Mikilvægi fitunnar felst jafnframt í þeirri staðreynd að í
henni er að finna tvær lífsnauðsynlegar fitusýrur; fjölómettuðu fitusýrurnar línólsýru
(ómega-6) og alfa-línólensýru (ómega-3) en þær getur líkaminn ekki myndað sjálfur.
Fjölómettaðar fitusýrur eru einnig nauðsynlegar byggingareiningar í frumu- og
innanfrumuhimnum og gegna þar mikilvægu hlutverki (Shepard, 2003).
Vítamín
Vítamín eru næringarefni sem líkaminn þarfnast í litlu magni fyrir eðlilega líkamsstarfsemi
og þeim má skipta í fituleysanleg og vatnsleysanleg vítamín. Fituleysanleg
eru A-, D-, E- og K-vítamín og vatnsleysanleg C- og B- vítamín. A- og C-vítamín
koma helst við sögu í sáragræðslu.
A-vítamín er fituleysanlegt vítamín og stuðlar að viðhaldi þekjuvefs. Það
örvar einnig frumuskiptingu fíbróblasta og bandvefsmyndun. Skortur á A vítamíni er
óalgengur enda finnst það í flestum matartegundum og því þarf að varast ofneyslu
þess. Stóra skammta af A-vítamíni þarf þó stundum að gefa sjúklingum sem fá stera
því þeir veikja sáragræðslu. Þannig meðferð skal í mesta lagi standa yfir í 7 til 12 daga
(Langemo o.fl., 2006; Posthauer, 2006). A-vítamín er í grænu, rauðu og gulu
grænmeti, lifur, eggjum og mjólkurafurðum (Edmonds, 2007).
C-vítamín er mikilvægt fyrir myndum bandvefs (collagens). Það hjálpar til við
frásog járns og við efnaskipti margra amínósýra. Skortur á C-vítamíni minnkar virkni
fíbróblasta og tefur bandvefsmyndun sem aftur seinkar græðslu og veldur veikleika í
háræðum. Skortur getur einnig minnkað hæfileika líkamans til að berjast við
sýkingar. Ber, sítrusávextir og dökkgrænt grænmeti innihalda C-vítamín (Edmonds,
2007). E-vítamín hefur bólguhamlandi áhrif, hamlar bandvefsmyndun og eykur
teygjanleika sára (Scholl og Langkamp-Henken, 2001). B-vítamín skiptist í nokkra
undirflokka og gegnir mikilvægu hlutverki í orkuefnaskiptum. D-vítamín eykur upptöku
kalks úr þörmum sem er mikilvægt fyrir tennur og bein. K-vítamín er nauðsynlegt
fyrir myndun storkuþátta sem stuðla að blóðstorknun (Harris og Fraser, 2004).
51
50