Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

63
Sigurbjörg Valsdóttir
einnig ef sjúklingum var snúið sjaldan og ef notuð var innri ósæðardæla (intra-aortic
balloon pump, IABP) eftir aðgerð.
FYRIRBYGGJANDI MEÐFERÐ GEGN MYNDUN ÞRÝSTINGSSÁRA
Þegar rannsóknir á fyrirbyggingu þrýstingssára eru kannaðar má sjá að hjúkrunarmeðferð
beinist yfirleitt að notkun góðrar dýnu, hreyfingu, hagræðingu sjúklings eða
næringu. Mælt er með að nota þrýstingsjafnandi dýnu fyrir sjúkling sem liggur lengi í
sömu stellingunni og þegar rúmliggjandi sjúklingi er hagrætt er æskilegt að nota púða til
að styðja við hann án tillits til þeirrar dýnu sem hann liggur á (Padula o.fl., 2008). Í
klínískum leiðbeiningum frá Kanada og Íslandi er mælt með að sjúklingi í mikilli hættu
sé snúið eða hægrætt á tveggja klukkustunda fresti eða oftar til að koma í veg fyrir sár
(Registered Nurses Association of Ontario, 2005; Guðrún Sigurjónsdóttir, 2008). Liggi
sjúklingur á baki er mælt með að hafa höfuðgafl ekki hærri en í 30° eða miða við 30°
hliðarlegu til að vernda svæði yfir beinum, svo sem mjöðmum og ökklum (Turpin og
Pemberton, 2006). Einnig þarf að vernda og viðhalda heilli húð, halda henni hreinni og
hlífa við raka frá líkamsvessum, svo sem hjá sjúklingum sem ekki stjórna þvaglátum eða
hægðum (Padula o.fl., 2008).
Defloor og félagar (2005) könnuðu áhrif fjögurra mismunandi vinnuferla á tíðni
þrýstingssára hjá 838 sjúklingum. Vinnuferlarnir miðuðust við að snúa þeim sjúklingum,
sem lágu á hefðbundinni sjúkrahúsdýnu (svampdýnu), á tveggja eða þriggja klukkustunda
fresti annars vegar, eða snúa þeim sjúklingum, sem lágu á þrýstijöfnunardýnu, á
fjögurra eða sex klukkustunda fresti hins vegar. Sá hópur, sem kom marktækt best út og
var með fæst þrýstingssár, var hópurinn sem lá á þrýstijöfnunardýnu og snúið var á
fjögurra klukkustunda fresti. Sá hópur, sem lá á hefðbundinni sjúkrahúsdýnu og var
snúið á tveggja klukkustunda fresti, fékk færri þrýstingssár en sá hópur sem var snúið á
þriggja klukkustunda fresti. Þá hefur verið skoðaður árangur þess að snúa sjúklingi á
tveggja og fjögurra klukkustunda fresti annars vegar og á fjögurra klukkustunda fresti
hins vegar. Allir lágu á þrýstijöfnunardýnu. Sjúklingarnir í fyrrnefnda hópnum lágu í
tvær klukkustundir á annarri hliðinni, fjórar klukkustundir á bakinu og svo aftur í tvær
klukkustundir á hinni hliðinni. Þar sem mælingar hafa sýnt að þrýstingurinn, sem myndast
á húð, er hærri í hliðarlegu en í baklegu má ætla að árangur meðferðar yrði betri ef
sjúklingur er látinn liggja í fjórar klukkustundir á bakinu og tvær klukkustundir í hliðarlegu.
Niðurstöður bentu til að það að snúa sjúklingi oftar leiddi ekki endilega til færri
þrýstingssára og telst slíkt því ekki árangursríkari meðferð (Vanderwee, Grypdonck,
Bacquer, 2007). Höfundar telja að tvær aðrar aðferðir hefðu verið mögulegar til að
fækka sárum. Í fyrsta lagi hefði mátt hefja fyrr aðra fyrirbyggjandi meðferð eða skoða
aðra áhættuþætti. Í öðru lagi hefði mátt íhuga notkun loftdýnu sem hefur gefið góða
raun til að hindra þrýstingssár.
65
64