Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

54
Kolbrún Eva Sigurðardóttir
Transferritin er framleitt í lifrinni og flytur frásogað járn frá skeifugörn til fruma
líkamans (Stefanski og Smith, 2006).
Meðferð
Náið samstarf og fræðsla til sjúklinga og aðstandenda þeirra er hornsteinn þess að
næringarmeðferð takist vel. Þeir þurfa upplýsingar um mikilvægi næringar og tengsl
hennar við bata, þar með talið sáragræðslu, samræður um kosti og galla þeirrar
meðferðar sem lögð er til svo og þátt þeirra? í ákvarðanatöku þar af lútandi. Bæði
umhverfis- og einstaklingsbundnir þættir hafa áhrif á hversu vel til tekst. Þá þarf að
meta og reyna að stjórna eins og hægt er til að styðja við næga næringarinntekt
sjúklinga. Þekktir umhverfisþættir eru til dæmis framreiðsla matar og gæði hans,
hversu lystugur og bragðgóður hann er, hvort sjúklingurinn fær þá aðstoð við að
borða sem hann þarf á að halda og hvort herbergið er snyrtilegt og vel loftræst.
Ástand sjúklingsins hefur áhrif á matarlyst og matarinntöku og þannig geta verkir,
kvíði, ógleði, ýmis lyf, erfiðleikar við að finna þægilega stellingu til að borða í,
ófullnægjandi framboð á hentugri næringu og þekkingarleysi varðandi mikilvægi þess
að nærast vel hindrað nægilega næringarinntekt (Ord, 2007; Todorovic, 2002).
Ef sjúklingar geta ekki uppfyllt næringarþörf sína með eðlilegum hætti um
munn þarf að hugleiða aðrar leiðir svo sem næringu með slöngumötun (enteral) eða
næringu í æð. Slöngumötun hefur marga kosti fram yfir næringargjöf í æð en ótti við
garnalömun og þrýsting á nýgerða samgötun (anastomosu) í kjölfar kviðarholsaðgerða
hefur orðið til þess að sjúklingar hafa gjarnan verið hafðir fastandi, með næringu í
æð þar til þeir hafa losað vind. Niðurstöður nýlegra rannsókna hafa þó bent til þess
að gildi slíkrar meðferðar megi draga í efa. Þannig sýndi rannsókn Bozzetti o.fl.
(2001) að 34% sjúklinga sem fengu snemma næringu í görn eftir aðgerð fengu
fylgikvilla aðgerðar samanborið við 49% þeirra sem nærðir voru í æð. Að sömu
niðurstöðum komust Lewis o.fl. (2001) þegar þeir gerðu greiningu (meta-analysu) á 11
rannsóknum. Þar kom fram að þegar byrjað var að næra sjúklinga snemma (með
slöngumötun eða um munn) minnkuðu líkur á leka við samgötun, sárasýkingum,
lungnabólgu og ígerðum og dánartíðni lækkaði. Þetta samræmist eigin reynslu
höfundar af almennri skurðdeild þar sem verulega hefur dregið úr tíðni sárasýkinga
eftir að slöngumötun jókst hjá sjúklingum.
Nú er mælt með næringu um munn og/eða með slöngumötun eins fljótt og
mögulegt er eftir aðgerðir til að stuðla að skjótari bata sjúklinga. Áfram þarf þó að
notast við næringu í æð hjá sjúklingum með óvirka görn eða garnalömun (Ord,
2007).
Notkun næringardrykkja
Oft reynist það sjúklingum erfitt að innbyrða nægilega mikinn mat eftir aðgerð til að
mæta þörfum sínum fyrir næringu, gjarnan vegna lystarleysis, ógleði eða verkja. Í
slíkum aðstæðum er gott að grípa til næringardrykkja því næringarinnihald þeirra og
hitaeiningafjöldi er ríkulegur miðað við magn og tryggja að sjúklingar fái jafnframt
56
55