Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

134
SIGFRÍÐUR HÉÐINSDÓTTIR
Bráðaverkjameðferð aldraðra á bæklunarskurðdeild
INNGANGUR
Verkir eru algengt vandamál hjá öldruðum og eru oft ómeðhöndlaðir eða vanmeðhöndlaðir.
Á sjúkrahúsum tengjast bráðaverkir aldraðra oft skurðaðgerðum. Öldruðum
fjölgar hér á landi og samkvæmt tölum frá Hagstofu Íslands (e.d.) hefur
hlutfall 67 ára og eldri farið stigvaxandi. Í byrjun árs 1920 var hlutfallið 5,71% en var
komið í 10,22% í ársbyrjun 2008. Eftir því sem þessi hópur stækkar fjölgar þeim
sem þarfnast hjúkrunar. Með hækkandi aldri aukast líkur á að einstaklingar þurfi á
skurðaðgerð að halda (Brown og McCormack, 2006; Prowse, 2007). Fleiri þarfnast
því aðgerða sem leiða af sér verki og brýnt er að meðhöndla og lina. Í ljósi þess að
verkir aldraðra eru oft vanmeðhöndlaðir (Brown, 2004) og að ófullnægjandi
verkjastjórnun hefur margháttaðar neikvæðar afleiðingar (Macintosh, 2007) er þörfin
fyrir góða verkjameðferð þýðingarmikil. Þar sem hátt hlutfall legusjúklinga á
sjúkrahúsum eru aldraðir er það mikilvægt fyrir heilbrigðisstarfsfólk að takast á við
þetta viðfangsefni og réði það vali mínu á efni til umfjöllunar í þessum kafla.
Tilgangur þessa kafla er að greina frá rannsóknum sem gerðar hafa verið á
verkjum aldraðra skurðsjúklinga og meðferðarúrræðum sem beitt er til að lina verki
þeirra. Í kaflanum verður fyrst farið yfir skilgreiningu á verk, flokkun verkja og nokkrar
rannsóknir sem gerðar hafa verið á verkjameðferð aldraðra. Þá verður næst fjallað
um mikilvæga þætti verkjameðferðar aldraðra skurðsjúklinga; verkjamat, meðferð
með og án lyfjanotkunar og áhrif lífeðlisfræðilegra atriða sem tengjast öldrunarbreytingum.
Að lokum verður greint frá árangri verkjameðferðar sem fimm sjúklingum
var veitt og valdir voru með tilliti til aldurs, á vinnustað höfundar á tímabilinu
apríl og maí 2008.
Aðferðafræði
Leitað var heimilda í gagnasöfnunum Scopus, PubMed og Cinahl frá EBSCOHost.
Notuð voru leitarorðin pain management, pain treatment, nurses, postoperative og orthopedic
surgery. Takmarkaðist leitin við greinar frá árunum 2002-2008, 65 ára og eldri og
ensku. Fengust með þessum leitarskilyrðum margar greinar auk greina sem tengdust
leitarniðurstöðum. Var úr mörgu að velja og voru nokkrar greinar, rannsóknir og
rannsóknaryfirlit valin til notkunar og umfjöllunar með tilliti til efnistaka kaflans.
Einnig fengust gögn um mannfjölda á Íslandi á vef Hagstofu Íslands.
136
135