Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

37
Næring eldri sjúklinga sem fara í kransæðahjáveituaðgerð
NÆRING HJARTASJÚKLINGA
Sjúklingum með kransæðasjúkdóma, þ.e. stíflaðar kransæðar er gjarnan boðið að
fara í opna skurðaðgerð, kransæðahjáveituaðgerð þegar ekki er hægt að gera aðgerð
með hjartaþræðingu. Kransæðasjúkdómur er lífsstílstengdur og mataræði og hreyfing
hefur þekkt áhrif á framgang hans. Hann er einnig fylgikvilli sykursýki og margir
sjúklingar sem fara í kransæðahjáveituaðgerð eru með truflaða blóðsykurstjórnun.
Því er lögð mikil áhersla á það við sjúklinga að endurskoða lífsstíl sinn og breyta
mataræði sínu og virkni þegar það á við (Cataldo o.fl., 2002; Gohlke, 2004;
Vemulapalli og Tomesko, 2008), því skurðaðgerðin er aðeins lagfæring á því vandamáli
sem sjúkdómurinn veldur, ekki lækning á honum. Margir kransæðasjúklingar
eru auk þess of þungir og þurfa að léttast. Til að árangur aðgerðarinnar verði sem
bestur er mikilvægt að kólesterólmagn, blóðsykur og blóðþrýstingur haldist viðunandi
eftir aðgerð svo að nýju æðarnar sem settar eru í stað skemmdu kransæðanna
skemmist ekki (Vemulapalli og Tomesko, 2008). Ráðlagt fæði fyrir kransæðasjúklinga
er í samræmi við almennar ráðleggingar til almennings þar sem hvatt er til
lágmarksneyslu óhollrar fitu og salts en neysla á fiski, ómega-3 fitusýrum, grænmeti
og hnetum er aukin (Gohlke, 2004). Rannsóknir sem fylgt hafa sjúklingum
tímabundið eftir kransæðahjáveituaðgerð sýna að þrátt fyrir ráðleggingar um
mikilvægi vel samsetts mataræðis þá eykst fituinntekt og kólesterólmagn í blóði
einstaklinga jafnt og þétt eftir aðgerðina. Slíkt eykur líkur á áframhaldandi
hjartasjúkdómi og skemmdum á slag-æðum (athero sclerosu). Ráðleggingar um bætt
mataræði eru því mikilvægar, sérstaklega til þeirra sem eru í yfirvigt en þeir gætu
hinsvegar þurft að fá leiðbeiningar frá næringarráðgjafa til að finna jafnvægi milli
nægilegrar næringarinntöku og þess að leggja af (Grossniklaus o.fl., 2008). Eftirfylgni
og stuðningur getur skipt máli þar sem hvatning og fræðsla eru notuð til að styðja
við æskilegar lífsstílsbreytingar. Það er þó ljóst að sjúklingar breyta ekki lífsstíl sínum
nema að þeir vilji og séu tilbúnir til að gera svo og góð samvinna við sjúklinga er
forsenda þess að vel takist til, fræðsla ein og sér breytir þar engu um (Allen, 1999;
Goldsmith o.fl., 2006; Hartwell og Henry, 2003).
Nýlegar rannsóknir benda til að einstaklingar með hjartabilun eigi oft erfitt
með að nærast nægilega vel og að um helmingur þeirra sé vannærður (Grossniklaus
o.fl., 2008). Næringarskortur getur leitt til þess að hjartasjúkdómur versnar og kemur
í kjölfar þess að næringarinntekt minnkar, næringarefni tapast við inntöku
þvagræsilyfja og upptaka þeirra í ristli breytist. Að auki geta fylgikvillar hjartabilunar
eins og ofþreyta valdið því að næringarinntekt minnkar (Grossniklaus o.fl., 2008;
Price o.fl., 2007). Í rannsókn sem DiMaria-Ghalili (2002) gerði á 91 einstaklingum
sem fóru í kransæðahjáveituaðgerð kom í ljós að líkamsþyngdarstuðull þeirra
lækkaði fjórum til sex vikum eftir aðgerð frá því sem hann var fyrir aðgerð.
Niðurstöðurnar sýndu að eldra fólk sem fer í kransæðahjáveituaðgerð og tapar verulegri
þyngd eftir aðgerðina er líklegra til að meta heilsufar sitt lakar en þeir sem ekki
tapa þyngd. Einnig kom fram að þyngdartap á fyrstu fjórum til sex vikum eftir út-
39
38