Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

154
Vigdís Friðriksdóttir
eins og Wong-Baker en sá kvarði getur hjálpað við að meta verki hjá börnum frá 3
ára aldri en talið er að börnin eigi auðvelt með að skilja hann (Bosenberg o.fl., 2003).
Aukin kunnátta hjúkrunarfræðinga og þekking á mismunandi matskvörðum getur
leitt til frekari notkunar þeirra og afar mikilvægt er að hjúkrunarfræðingar á
barnadeildum þekki til slíkra mælitækja sem hentað geta börnum á mismunandi aldri
og þroskastigi.
Börnin mátu verkjastyrk sinn á VAS-kvarðanum frá 0 til 9 þessa tvo daga
sem könnunin var gerð. Margar ástæður geta verið fyrir því að sum þeirra mátu
verkina svona hátt. Börnin þrjú, sem töldu sig hafa mestu verkina, voru í stórum
beinaaðgerðum og þeim fylgir töluverður sársauki fyrst á eftir, sérstaklega við
hreyfingu. Þegar þau mátu verkina hvað mesta var það við hreyfingu eða stuttu eftir
hreyfingu en þessi sársauki stóð þó aldrei lengi. Fram kom í eitt skipti hjá einu barni
að það var ekki tilbúið að meta verkina á VAS, því fannst bara nóg að segja að það
væri með verki og að verkjamat á VAS væri óþarfi. Erfitt er að segja til um hvað
varð til þess að barnið var ekki tilbúið að nota VAS-kvarðann en hugsanlegar
ástæður gætu verið þreyta og annars konar vanlíðan. Það var ánægjulegt að sjá að öll
börnin mátu verkina að meðaltali minni á öðrum degi. Skýring þessa getur verið gott
reglulegt verkjamat sem leitt hefur til árangursríkrar verkjameðferðar. Í öllum
tilfellum mátu börnin verkina minni á VAS-kvarðanum eftir verkja-yfjagjöf. Þau
voru frædd um notkun VAS-kvarðans fyrir skurðaðgerðina en ekki er hægt að segja
til með fullri vissu hvort það hafi skipt máli. Ég tel þó að það hafi verið gott fyrir
börnin að vera búin að fá að heyra um og sjá VAS-kvarðann fyrir aðgerðina. Það
kann að hafa hjálpað til að þau voru fús að nota VAS-kvarðann að vita hvað þessi
kvarði var og hvernig hann virkaði þegar þau áttu að meta verkina eftir aðgerðina
(Morton, 2007). Þá hefur einnig verið bent á að sumir foreldrar vilja stýra
verkjalyfjagjöf barna sinna (Stutters og Miaskowski, 1997) en það er þó ekki mín
reynsla. Ástæðan gæti verið að reynt er að fræða þá um hvaða verkjalyf eru gefin
hverju sinni og hvers vegna.
Ef árangurinn af þeirri meðferð, sem veitt var við verkjum, er borinn saman
við markmið WHO um að sjúklingar séu verkjalausir í hvíld og við hreyfingu og nái
að auki góðum nætursvefni, kemur í ljós að þau markmið náðust ekki öll hjá öllum
börnunum. Markmiðið, sem náðist sjaldnast, var ótruflaður svefn að nóttu til en
hann náðist ekki hjá þremur af fimm börnum á þessu tímabili. Auk verkja geta aðrar
ástæður legið þar að baki, meðal annars ógleði, erfiðleikar við að hagræða sér í
rúminu, kvíði og nýtt umhverfi. Það markmið, sem náðist oftast, var að barnið væri
verkjalaust en öll börnin náðu því einhvern tímann á tímabilinu.
ÁLYKTUN
Hjúkrunarfræðingar eru í góðu sambandi við skjólstæðinga sína allan sólarhringinn
og eru þess vegna í lykilaðstöðu ásamt foreldrum og öðrum aðstandendum barnsins
til að meta verki og gagnsemi verkjameðferðar með eða án lyfja. Niðurstöður
156
155