Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

38
Díana Dröfn Heiðarsdóttir
skrift tengist sterklega endurinnlögn á spítala. Í framhaldsrannsókn skoðaði DiMaria-
Ghalili (2004) tengsl líkamsþyngdarstuðuls við almennt heilsufar í lengri tíma eftir
kransæðaahjáveituaðgerð. Hjúkrunarfræðingar hringdu í sjúklinga eftir að heim var
komið og spurðu þá um heilsufar og þyngd. Hjá flestum hafði líkamsþyngdarstuðull
hækkað fjórum til sex vikum eftir útskrift en jafnvel 18 mánuðum eftir útskrift
höfðu einstaklingar ekki náð sama gildi og fyrir aðgerð. Úr þessum hópi sjúklinga
höfðu 36% lagst aftur inn á sjúkrahús og var marktæk fylgni á milli þyngdartaps og
endurinnlagna. Rannsaka þyrfti frekar hvort sama gildi um yngri sjúklinga og einnig
þyrfti að kanna hvort aðrar ástæður hafi verið fyrir þyngdartapi einstaklinganna.
Mikil áhersla er lögð á við hjartasjúklinga að þeir borði rétt og séu í kjörþyngd en
vera má að þyngdartap, sérstaklega hjá öldruðum sé ekki endilega góðs viti
(DiMaria-Ghalili, 2004; Grossniklaus o.fl., 2008; Price o.fl., 2007).
Mat á næringarástandi sjúklinga á sjúkrahúsum
Af framangreindu má ráða að erfitt getur verið að snúa blaðinu við þegar sjúklingar
eru orðnir vannærðir og því er nauðsynlegt að greina eins fljótt og unnt er þá
sjúklinga sem eru í áhættu og bregðast skjótt við áður en vannæring er orðin að
alvarlegu vandamáli (Delville, 2008; Jensen, 2008; O’Regan, 2009). Engin ein mæling
metur næringarástand sjúklings og því þarf að notast við margs konar mælingar,
bæði líkamsmælingar og lífefnafræðilegar mælingar (Delville, 2008; Thorsdottir o.fl.,
2005). Slíkt getur verið tímafrekt og getur það skýrt að hluta hvers vegna mat á næringu
inniliggjandi sjúklinga er ekki hluti af venjubundnum störfum heilbrigðisstarfsmanna
(Kondrup o.fl., 2002). Við fullt mat eru skoðaðar sjö breytur: líkamsþyngdarstuðull
(LÞS), upplýsingar um ósjálfrátt þyngdartap, þykkt húðfellingar yfir þríhöfðavöðva,
ummál upphandleggsvöðva, albúmín og prealbúmín í blóðsermi og heildarfjöldi
eitilfrumna (lymphocyta) (Jensen, 2008; Thorsdottir o.fl., 2005). Líkamsþyngdarstuðull
er reiknaður út frá hæð og þyngd einstaklings þar sem hæð í metrum í öðru
veldi er deilt í líkamsþyngdina (kg/m2). Fyrir manneskju í eðlilegum holdum er líkamsþyngdarstuðull
hennar á bilinu 18,5 - 24,9. Gildi undir 18,5 bendir til vannæringar,
yfir 25 er túlkað sem yfirþyngd og yfir 30 sem offita (Delville, 2008;
Jensen, 2008). Líkamsþyngdarstuðull segir þó ekki alla söguna því hann getur verið
hár þrátt fyrir að niðurbrot á vöðvum vegna vannæringar sé hafið (Grossniklaus
o.fl., 2008; Jensen, 2008). Ósjálfrátt þyngdartap gefur góða vísbendingu um að
einstaklingur sé ekki að nærast nægilega og sá sem léttist þannig um meira en 10% af
líkamsþyngd sinni á sex mánuðum á í hættu að sjúkdómabyrði hans aukist (Delville,
2008; Whitney o.fl., 2002). Að lokum má nefna mat á þykkt húðfellingar yfir
þríhöfðavöðvanum og ummál upphandleggsvöðva en þessar mælingar má nota við
mat á næringarástandi þótt þær séu lítið notaðar inni á sjúkrahúsum (Jensen, 2008).
Rannsóknir hafa sýnt fram á tengsl milli vannæringar og styrks próteinanna
albúmíns og prealbúmíns í blóðsermi þótt ekki sé hægt að álykta út frá þeim gildum
einhliða um vannæringu. Albúmíngildi gefur góða vísbendingu um próteinbúskap
40
39