Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

141
Sigfríður Héðinsdóttir
ötum. Skammtíma vitsmunaleg skerðing getur orðið í byrjun ópíatameðferðar en
orsakir bráðarugls geta einnig verið aðrar svo sem truflun á saltbúskap,
súrefnisskortur, þurrkur, sýkingar, önnur lyf, skert skynjun, svefntruflanir, vandamál
við útskilnað, hreyfingarleysi eða breytingar á umhverfi sjúklingsins (Ardery o.fl.,
2003).
Meðferð án lyfja
Þótt flestir eldri sjúklingar fái lyfjameðferð til verkjastillingar gæti meðferð án lyfja
bætt árangur hennar. Slík meðferð hefur sérstakt gildi meðal aldraðra vegna fárra
aukaverkana sem þær hafa í samanburði við lyfjameðferð (Cavalieri, 2007). Meðferð
án lyfja getur falist í slökun, nuddi, hagræðingu og afþreyingu. Slökun og nudd auka
vellíðan og draga úr kvíða. Eftirlætistónlist og sjónvarpsefni sjúklings getur haft
svipuð áhrif. Heitir og kaldir bakstrar geta einnig dregið úr verkjum og bólgu. Þá má
stýra umhverfi sjúklingsins með því að minnka ljós og hávaða, stuðla að næði og
takmarka heimsóknir að ósk sjúklings (Ardery o.fl., 2003). Notkun slökunar og
hugleiðslu er til þæginda fyrir sjúklinginn, hún er notaleg, auðlærð, án marktækrar
áhættu og hann stjórnar henni sjálfur (Antall og Kresevic, 2004).
Fræðsla til sjúklinga og fjölskyldna
Sjúklingafræðsla er talin hornsteinn árangursríkrar verkjameðferðar (Hader og Guy,
2004) og getur fræðsla um verkjameðferð fyrir aðgerð meðal aldraðra dregið
marktækt úr verkjum eftir skurðaðgerð (Ardery o.fl., 2003; McDonald o.fl., 2005).
Tímasetning og á hvaða hátt fræðslan er látin í té fer þó eftir verkjaástandi
sjúklingsins en þar hefur verkjastilling forgang. Að sefa algengan ótta og misskilning
sem tengist ópíatanotkun, svo sem um fíkn, þol og öndunarslævingu, getur hvatt
sjúklinginn til að taka ópíöt. Þá geta útskýringar á algengum aukaverkunum
verkjalyfja og áætlaðrar meðferðar við þeim einnig aukið vilja sjúklingsins til að taka
verkjalyf (Ardery o.fl., 2003).
VEITT MEÐFERÐ
Sjúklingar sem fengu verkjameðferð og lágu á bæklunardeild, vinnustað höfundar.
Almennar upplýsingar um þátttakendur eru í töflu 2. Fylgst var með sjúklingunum í
2 daga og hófst mat hjá flestum á fyrsta degi eftir aðgerð. Aðeins einn sjúklingur
gekkst ekki undir aðgerð. Þetta voru allt skýrir sjúklingar sem gátu auðveldlega tjáð
sig.
Yfirlit yfir veitta verkjameðferð og mat
Verkjameðferðin fólst í fræðslu um verki, verkjamati og verkjameðferð sem fól í sér
verkjalyf í töfluformi sem gefin voru reglulega yfir sólarhringinn, möguleika á
verkjalyfjum gefnum í æð við meiri verkjum og verkjameðferð án lyfja. Allir
sjúklingarnir fengu fræðslu um verkjameðferð fyrir aðgerð. Sá sjúklingur sem ekki
fór í skurðaðgerð, fékk fræðslu daginn eftir innlögn. Ítrekað var að hjúkrunarfólk
143
142