Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

More documents

Recommendations

Info

86 SESSELJA JÓHANNESDÓTTIR Áhrif fótanudds á svefn eldri skurðsjúklinga INNGANGUR Svefntruflanir eru algengar hjá sjúklingum eftir aðgerðir og skýringa getur bæði verið að leita í umhverfi og hjá sjúklingnum sjálfum. Góður svefn er hins vegar mikilvægur fyrir bata sjúklinganna og því er nauðsynlegt að hjúkrunarfræðingar þekki aðferðir sem stuðlað geta að góðum nætursvefni. Tilgangur þessa kafla er að varpa ljósi á áhrif fótanudds á svefn eldri sjúklinga eftir aðgerð með því að skoða rannsóknir á þessu sviði og gera grein fyrir áhrifum fótanuddsmeðferðar sem höfundur veitti nokkrum sjúklingum. Fótanuddi var beitt sem viðbótarmeðferð á sjúklinga eftir aðgerð á þvagfæraskurðdeild Landspítala. Áhrif fótanuddsins á hjartsláttarhraða og súrefnismettun voru metin og gæði svefns í kjölfarið. Að auki var athugað hvort utanaðkomandi áhrif eða líkamleg einkenni hefðu áhrif á gæði svefnsins. Kaflinn skiptist í fimm hluta. Sá fyrsti er um mikilvægi svefns og helstu úrræði við svefnleysi. Annar fjallar um niðurstöður rannsókna á nuddi er tengjast slökun og svefni og um aðferð við fótanudd sem prófuð var. Þriðji hlutinn er um veitta meðferð og mat á áhrifum hennar. Þar á eftir eru frekari umræður um efnið og í lokin ályktanir höfundar af umfjölluninni. Heimilda var aflað í gagnasöfnum bókasafns Landspítala, einkum PubMed, og í heimildaskrám greina sem féllu undir viðfangsefnið og í mínu eigin safni. Leitarorð voru sleep, insomnia, relaxation, hospital, surgery, massage og complementary medicine. Viðfangsefnið er lítið rannsakað og því einskorðaði ég ekki leitina við ákveðið tímabil en reyndi að hafa heimildirnar ekki mikið eldri en 10 ára. Mikilvægi svefns SVEFN Svefn er lífsnauðsynlegur. Hann hleður einstaklinginn orku til að geta starfað eðlilega og stuðlar að uppbyggingu vefja. Skurðaðgerðir hafa í för með sér ýmsa fylgikvilla sem geta spillt svefni, eins og verki, ógleði og kvíða (Gögenur o.fl., 2009). Eftir skurðaðgerðir er sérstaklega nauðsynlegt fyrir líkama og hug sjúklings að hvílast svo næg orka sé til staðar til að takast á við bataferlið. Mannshugurinn slakar á í svefni, fær útrás í gegnum 88 87
87 Sesselja Jóhannesdóttir drauma, dagleg virkni örvast og minni batnar. Æsingur og rugl er oft afleiðing svefnleysis (Robinson o.fl., 2005) og er bráðaóráð stundum óæskilegur fylgikvilli aðgerða sem mikilvægt er að koma í veg fyrir (Sólborg Ingjaldsdóttir, 2007). Líkamsklukka mannsins endurstillist stöðugt vegna ytri merkja, eins og breytinga á ljósmagni og hitastigi og hugrænni vitneskju okkar um tímann. Í kjölfarið eru sendar upplýsingar til mismunandi hluta heilans sem sjá um hina margvíslegu starfsemi líkamans, eins og að gefa frá sér hormón, gera við vefi, stjórna líkamshita, framleiða þvag og melta fæðu. Fyrir tilstilli boða frá sjónu augans um myrkur losnar svefnhormónið melatónín úr heiladingli og veldur syfju og svefni (Parker, 2007). Melatónínframleiðsla minnkar með hækkandi aldri og er slíkt talið eiga þátt í svefntruflunum eldra fólks (Sharma o.fl., 1989; Haimov o.fl., 1994; sjá Gilham, 2009). Bati aðgerðasjúklinga byggist m.a. á að skurðsár þeirra grói fljótt og vel en sár gróa vegna frumuskiptinga og próteinmyndunar með aðstoð vaxtarhormóna. Djúpur svefn örvar losun vaxtarhormóna þar sem u.þ.b. 70% þeirra losna í svefni. Vaxtarhormón auka beinmyndum og myndun rauðra blóðkorna og er gróandi skemmdra vefja mestur á nóttunni (Robinson o.fl., 2005). Hægt er að stuðla að betri svefni skurðsjúklinga með því að huga að því sem getur valdið andvöku, eins og birtu, kvíða eða verkjum. Svefnleysi er skilgreint sem erfiðleikar við að sofna eða halda sér sofandi, vakna of snemma og finnast maður vera vansvefta (Nadolski, 2005). Svefnleysi er tilfinning um ónógan eða lélegan svefn þegar ekki er um að ræða utanaðkomandi hindrun á þeim tíma sem svefn á sér venjulega stað. Orsakir svefnleysis geta verið lífeðlisfræðilegar, sálrænar/andlegar og vegna umhverfisáhrifa. Svefnleysi má skipta í frumsvefnleysi og afleitt svefnleysi. Frumsvefnleysi er ekki afleiðing líkamlegs eða andlegs kvilla og lyf verka vel á það. Afleitt svefnleysi er mun algengara og orsakast af öðrum sjúkdómum, lyfjum eða svefntruflunum vegna umhverfisáhrifa eða streitu. Hafa má áhrif á slíkt svefnleysi með lyfjum, stjórnun áreita og andlegri meðferð, eins og hugleiðslu og slökun (Sailer og Wasner, 2002). Langtímasvefnleysi getur leitt til hnignunar á starfsemi tauga og hegðunarbreytinga og tengist þunglyndi, kvíða, lyfjamisnotkun, bílslysum, lélegri frammistöðu í vinnu og minni afkastagetu (Omalley, 2007). Skurðaðgerð felur í sér margvíslega hættu á svefntruflunum. Kvíði, óregla á svefni, ógleði, umhverfi og ekki síst verkir geta valdið svefnleysi. Tíðni svefnleysis eykst með aldri en samkvæmt rannsókn National Sleep Foundation árið 2003 fundu 48% fullorðinna Bandaríkjamanna (55-84 ára) fyrir því (Reeder o.fl., 2007). Hætta er á að eldri sjúklingar sofi enn verr eftir aðgerðir vegna sjúkdóma sem hrjá þá fyrir og vegna aukaverkana lyfja sem þeir eru vanir að taka. Í rannsókn Dogan og samstarfsmanna (2005) kom í ljós að svefn sjúklinga á legudeildum var verri en hjá samanburðarhópi sem í voru heilbrigðir einstaklingar. Rannsóknir (Gallagher o.fl., 2004; Kenefick, 2006) hafa sýnt að svefnerfiðleikar eftir aðgerð geta haldið áfram í einhvern tíma eftir útskrift. 89 88
Page 2 and 3:
Aðgerðasjúklingar liggja ekki a
Page 4 and 5:
Aðgerðasjúklingar liggja ekki a
Page 6 and 7:
6 Formáli Bók þessi er önnur b
Page 8 and 9:
8 Inngangur Haustið 2007 kom út b
Page 10 and 11:
10 er lýst. Hún leggur til að hj
Page 12 and 13:
12 Jafnframt um líkamsímynd og br
Page 14 and 15:
14 Brynja Ingadóttir, Katrín Blö
Page 16 and 17:
Page 18 and 19:
Page 20 and 21:
Page 22 and 23:
22 Anna María Ólafsdóttir og Lil
Page 24 and 25:
Page 26 and 27:
Page 28 and 29:
Page 30 and 31:
Page 32 and 33:
Page 34 and 35:
Page 36 and 37: 36 Díana Dröfn Heiðarsdóttir Ra
Page 38 and 39: 38 Díana Dröfn Heiðarsdóttir sk
Page 40 and 41: 40 Díana Dröfn Heiðarsdóttir sj
Page 42 and 43: 42 Díana Dröfn Heiðarsdóttir in
Page 44 and 45: 44 Díana Dröfn Heiðarsdóttir á
Page 46 and 47: 46 Díana Dröfn Heiðarsdóttir Je
Page 48 and 49: 48 Kolbrún Eva Sigurðardóttir N
Page 50 and 51: 50 Kolbrún Eva Sigurðardóttir St
Page 52 and 53: 52 Kolbrún Eva Sigurðardóttir s
Page 54 and 55: 54 Kolbrún Eva Sigurðardóttir Tr
Page 56 and 57: 56 Kolbrún Eva Sigurðardóttir
Page 58 and 59: 58 Kolbrún Eva Sigurðardóttir Þ
Page 60 and 61: 60 SIGURBJÖRG VALSDÓTTIR Áhættu
Page 62 and 63: 62 Þrýstingssár Íslandi reyndis
Page 64 and 65: 64 Þrýstingssár Talið er að 30
Page 66 and 67: 66 Þrýstingssár Bradenkvarðinn
Page 68 and 69: 68 Þrýstingssár Í töflu 4 hér
Page 70 and 71: 70 Þrýstingssár Sjúklingurinn v
Page 72 and 73: 72 Þrýstingssár og þau eru jafn
Page 74 and 75: 74 Þrýstingssár Landspítali há
Page 76 and 77: 76 Kristrún Þóra Ríkharðsdótt
Page 88 and 89: 88 Áhrif fótanudds á svefn Meðf
Page 90 and 91: 90 Áhrif fótanudds á svefn skur
Page 92 and 93: 92 Fótanudd Sérhæfð meðferð e
Page 94 and 95: 94 Áhrif fótanudds á svefn eða
Page 96 and 97: 96 Áhrif fótanudds á svefn Gilla
Page 98 and 99: 98 ÁSTA JÚLÍA BJÖRNSDÓTTIR Fó
Page 100 and 101: 100 Áhrif handa- og fótanudds Ver
Page 102 and 103: 102 Áhrif handa- og fótanudds Taf
Page 104 and 105: 104 Áhrif handa- og fótanudds hef
Page 106 and 107: 106 Áhrif handa- og fótanudds ni
Page 108 and 109: 108 Áhrif handa- og fótanudds ná
Page 110 and 111: 110 Áhrif handa- og fótanudds þu
Page 112 and 113: 112 MARTA KRISTJANA PÉTURSDÓTTIR
Page 114 and 115: 114 Verkjameðferð við drentöku
Page 124 and 125: 124 Guðrún Svava Guðjónsdóttir
Page 134 and 135: 134 SIGFRÍÐUR HÉÐINSDÓTTIR Br
Page 136 and 137:
136 Bráðaverkjameðferð aldraðr
Page 138 and 139:
138 Dryden o.fl., 2004. McDonal d o
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
148 Vigdís Friðriksdóttir Til ve
Page 150 and 151:
150 Vigdís Friðriksdóttir hina k
Page 152 and 153:
152 Vigdís Friðriksdóttir Verkir
Page 154 and 155:
154 Vigdís Friðriksdóttir eins o
Page 156 and 157:
156 Vigdís Friðriksdóttir Dijk,
Page 158 and 159:
158 Ingibjörg Ósk Guðmundsdótti
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
170 Ólöf Guðrún Ásbjörnsdótt
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
180 Heiða Hringsdóttir og Sólvei
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186 and 187:
Page 188 and 189:
Page 190 and 191:
Page 192 and 193:
Page 194 and 195:
Page 196 and 197:
196 Kristjana Guðrún Halldórsdó
Page 198 and 199:
Page 200 and 201:
Page 202 and 203:
Page 204 and 205:
Page 206 and 207:
Page 208 and 209:
208 Steinunn Arna Þorsteinsdóttir
Page 210 and 211:
Page 212 and 213:
Page 214 and 215:
Page 216 and 217:
Page 218 and 219:
218 hjúkrunar- og dvalarheimilisin
Page 220:
220 Vigdís Friðriksdótti lauk hj
Page 223 and 224:
Grisjuband Eyðir sveppasýkingum
show all

Aðgerðasjúklingar liggja ekki aðgerðalausir II - Hirsla - Landspítali

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?