2012. évi 2. szám - Jura - Pécsi Tudományegyetem

210 Bónis Péter: A pacta sunt servanda elvének kialakítása a középkorban7Petrus de Bellaperthica (sed vero Jacobi de Ravanis),Comm. in C. 2.3.10., de pactis, l. legem (Bologna 1967. fol. 55rb):„Pactum nudum secundum Mar. est illud quod est inutile adagen dum. Unde secundum hoc venditio conditionalis essetpactum nudum quia ex ea non potest agi ante et sic secundumMar. esset pactum nudum.”8Placentinus, Summa in C. 2.3., de pactis (Magontiae1532, 44.): „Pacta induta modis quinque vestiuntur. Rebusut mutuum. Verbis, ut stipulatio. Litteris, ut chirographum.Consensu formato in nomen speciale transeunte, ut venditiolocatiove. Sed et lege dicta in re sua tradenda vestiuntur pacta,non tamen omni lege: ecce enim si creditor paciscatur ut prodecem mutuis sibi reddantur undecim, vel dentur usurae, nihilagit. Item pactorum utilium quaedam nomen habent, quaedamnomine carent. Nomen habent contractus nominati, utmutuum, vendito, locatio, commodatum, pignus, depositum,mandatum, pro socio, stipulatio. Nomine carent pacta, quaesunt innominati contractus, ut do ut des, do ut facias, facio utdes, facio ut facias.”9Haenel, G., Ignoti auctoris Ordo Iudiciorum (Ulpianusde edendo), Lipsiae 1838, 38-39.10Azo, Summa in C. 2.3., de pactis (Lugduni 1596, p. 84)11Azo, Summa in C. 2.3., de pactis (Lugduni 1596, p. 84)12Gl. quinimmo ad D. 2.14.7.5., de pactis, l. iuris gentium, §quin immo (Lugduni 1627, vol. I., coll. 225)13Hugutius, Summa in C. 12 qu. 2 c. 66., s.v. oportebit absolvere(Paris, Bibliotheque Nationale, ms. lat. 3891, fol. 177v)14X. 1.35.1., de pactis, c. Antigonus: Rubr. “Pacta quantumcunquenuda servanda sunt.”Antigonus episcopus Madaurensis dixit: Gravem iniuriampatior, et credo, dolere sanctitatem vestram contumeliammeam et computare communem iniuriam. Optantius quumse repraesentaret, pactum mecum habuit et divisimus [plebes;manuscriptiones nostrae tenentur et pittacia. Contra hoc pactumcircuit plebes mihi attributas, et usurpat populos, ut illumpatrem, me vitricum nominent. Gratus episcopus dixit: Factumhoc dolendum est,] ut in se illiciat populorum imperitorumanimas contra disciplinam, contra evangelicam traditionem,contra pacis placita. Nam si id sibi posse contingere arbitraretur,nunquam profecto in fratrem aliquis deliquisset. Undeaut inita pacta suam obtineant firmitatem, aut conventus, sise non cohibuerit, ecclesiasticam sentiat disciplinam. Dixeruntuniversi: Pax servetur, pacta custodiantur.”15Bernardus Papiensis, 1Comp. 1.26.1.:„Pax servetur,pacta custodiantur.”16X.1.35.1 – summ.17Van Kleffens, E. N., Hispanic Law Until the End of theMiddle Ages, Edinburgh 1971. 15-19918Laspeyres, E. T. (ed.), Bernardus Papiensis Faventiniepiscopi Summa decretalium, Regensburg 1860. 21.: „Pactumest plurium in idem dandum faciendumve consensus. ....Effectus pactorum est, ut serventur nisi sint contra leges velcontra bonos mores.”19Dilcher, H., Der Typenzwang im mittelalterlichenVertragsrecht, in Zeitschrift der Savigny-Stiftung für RechtsgeschichteRom. Abt. 77 (1960) 28520Johannes Teutonicus, Gl. distantiam ad C. 22 qu. 5 c.12., c. iuramenti (Lugduni 1584, coll. 1277)21Johannes Teutonicus, Gl. promiserint ad C. 12 qu. 2 c.66., c. quicunque (Lugduni 1584, coll. 1010)22Sinibaldus Fliscus, Lectura in X. 2.1.13., de iudiciis, c.novit ille (Francofurti ad Moenum, 1570, fol. 193rb)23Bartolus, Comm. in D. 17.1.48., mandati vel contra, l. Quintus(Lugduni 1552, fol.): „in curia mercatorum ubi de negotiopotest decidi bona aequitate, quod non potest opponi exceptio:non intervenit stipulatio sed pactum nudum fuit.”24Fitting, H., Die Summa Codicis des Irnerius, Berlin 1894, 2625Gl. causa ad D. 2.14.7.4., de pactis, l. iuris gentium, § sedcum nulla (Lugduni 1627, vol. I., coll. 224.)26Gl. igitur ad D. 2.14.7.4., de pactis, l. iuris gentium, § sedcum nulla (Lugduni 1627, vol. I., coll. 224.)27Gl. eamque ad C. 4.30.13., de non numerata pecunia, l. generaliter(Lugduni 1627, vol. IV., coll. 939): „Item nota causaexprimi, si enim nulla exprimeretur, cautio non valeret, ut ff.de probat. 1. cum de indebito § 4 (D. 22.3.25.4) et ff. de donat, 1.nuda ratio (D. 39.5.26). Sed an stipulatio valeat sine causa? Potestdici quod sic secundum quosdam: sed nisi causa probetur,reus absolvitur, ut ff. de doli excep. 1. 2 § 3 (D. 44.4.2.3).”28Gl. religionem ad C. 4.30.13., de non numerata pecunia,l. generaliter (Lugduni 1627, vol. IV., coll. 939): „Item nota,quod licet quis scribat se debere alicui non inserta causa, nonobligatur.”29X. 2.22.14., de fide instrumentorum, c. si cautio: „Si cautio,quam a te indebite proponis expositam, indeterminateloquatur, adversarius tuus tenetur ostendere debitum, quodcontinetur in ea. Sed si causam, propter quam huiusmodiscriptura processerit, expresseris in eadem, confessioni tuaestatur, nisi probaveris, te id indebite promisisse.”30Ennek modern összefüggéseiről vö. Bónis Péter: Afogyasztóvédelmi törekvések és a szerződésbiztosítéki jog,Állam- és Jogtudomány 2011. 2. sz. 227-249. o.; Bónis Péter:Az észak-amerikai jelzáloghitelválság néhány jogdogmatikaitanulsága, Magyar Jog 2012. 3. sz. 31-34. o.JURA 2012/2.