Sociaal kapitaal, levenslang leren en werk. Een verkennende analyse

Beleidsmakers en onderzoekers gaan er van uit niet alleen levenslang leren maarook sociaal kapitaal welvaart en welzijn van het individu en de maatschappijpositief kan beïnvloeden (Knipprath & De Rick, 2011). In hoofdstuk 8 gingen wedaarom na in welke mate sociaal kapitaal arbeidsmarktsucces van jongvolwassenenkan verklaren. Sociaal kapitaal werd gemeten aan de hand van verschillendeindicatoren: (1) lidmaatschap van verenigingen waaronder vrijwilligerswerk en hethebben van een partner; (2) zoekkanalen die gehanteerd worden om werk tevinden en informatiebronnen over solliciteren en de arbeidsmarkt; en (3) houdingten opzichte van werk. De eerste twee groepen indicatoren geven de structureledimensie van sociaal kapitaal weer. Lidmaatschap van verenigingen enpartnerschap vormen een indicatie voor het netwerk waarover men beschiktinclusief de aanwezigheid van potentiële hulpbronnen. Zoekkanalen eninformatiebronnen daarentegen zijn voorbeelden van hulpbronnen diedaadwerkelijk in de praktijk worden ingezet. De houding ten opzichte van werkenverwijst naar de interpretatieve dimensie van sociaal kapitaal. Omdat hettheoretisch model over de relatie tussen levenslang leren, sociaal kapitaal en werk(figuur 1.3 in hoofdstuk 1) aantoont dat sociaal kapitaal door onder andere teparticiperen aan levenslang leren met de tijd kan veranderen, hebben we wanneermogelijk de aanwezigheid van sociaal kapitaal op verschillende momenten in dearbeidsloopbaan gemeten. We kwamen tot de conclusie dat over het algemeensociaal kapitaal samenhangt met arbeidsmarktsucces en sociaal kapitaal een grotereimpact heeft op arbeidsmarktsucces wanneer ze later in de arbeidsloopbaan wordtgemeten. Verder stelden we vast dat niet elke indicator voor arbeidsmarktsucceseven sterk samenhangt met sociaal kapitaal – de helft van de waargenomenverbanden zijn zeer zwak - en dat niet alle samenhangen zich gedragen volgens deverwachtingen dat meer sociaal kapitaal leidt tot meer succes op de arbeidsmarkt.Vooral bij het type contract valt de eerder negatieve impact van sociaal kapitaalop. Indien we arbeidsmarktsucces definiëren als het hebben van een vast contract,stellen we bijvoorbeeld vast dat respondenten met een leidinggevende functie ineen vereniging, respondenten die onbetaald vrijwilligerswerk hebben verricht enrespondenten met een hoogopgeleide partner minder vaak een vast contracthebben dan laagopgeleiden en respondenten die geen vrijwilligerswerk uitvoerdenof geen leiderschapsfunctie hadden in een vereniging. Niettemin hebben dezeindicatoren voor sociaal kapitaal wel een positief effect op loon en inhoudelijkeovereenstemming tussen job en opleiding.Ten tweede valt op dat terwijl loon en inhoudelijke overeenstemming, maar ookjobtevredenheid, door meerdere indicatoren van sociaal kapitaal verklaard kunnenworden, werkloosheid en verticale overeenstemming tussen job en opleidingminder vaak samenhangen met indicatoren voor sociaal kapitaal. Werkloosheidhangt enkel, maar wel duidelijk, samen met de socio-economische status van departner en de houding ‘werken geeft voldoening’. Lidmaatschap van verenigingenhoofdstuk 14 | Sociaal kapitaal, levenslang leren en werk: conclusies en aanbevelingen 279