De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

de stem van de meester
derd, maar toch biedt de roman vooral een verheerlijking van het
Limburgse geslacht. En de belangrijkste afstammeling van dat geslacht
was aan het begin van de veertiende eeuw de Luxemburgse
graaf en latere keizer Hendrik vii. Was hij de opdrachtgever achter de
Roman van Limborch? Of was zijn vrouw Margareta degene die mert
machen hiesch (‘degene die mij opdroeg het te maken’)? 54
Terug naar Brabant. Toen keizer Hendrik vii in de zomer van 1313
plotseling overleed – het gerucht ging dat hij was vergiftigd – behoorde
het literaire circuit aan zijn hof definitief tot het verleden. Wie tot dan
toe afhankelijk was geweest van de vrijgevigheid van de keizer, moest
op zoek naar een andere mecenas. 55 De dichter van Godevaert metten
baerde lijkt op dat moment zijn heil te hebben gezocht bij hertog Jan
iii, maar het is niet zeker dat de jonge Brabander de rol van mecenas
heeft aanvaard. Wel lijkt het verschijnen van Godevaert metten baerde
de aanleiding te zijn geweest voor het ontstaan van een andere Brabantse
tekst, de Grimbergse oorlog.
In de Grimbergse oorlog wordt een uitvoerige beschrijving gegeven
van de strijd die in de twaalfde eeuw werd uitgevochten tussen de hertogen
van Brabant en de heren van Grimbergen. Kennelijk werd de
tekst geschreven om het beeld te corrigeren dat in Godevaert metten
baerde was geschetst. In beide werken wordt in de proloog gezegd dat
het verhaal zal handelen over Godfried met de Baard, maar de uitwerking
verschilt sterk. Waar in Godevaert metten baerde de nadruk ligt op
het avontuurlijke, maar grotendeels fictieve leven van Godfried en zijn
band met de keizer, draait de Grimbergse oorlog in hoofdzaak om een
conflict dat de Brabantse hertogen daadwerkelijk hebben uitgevochten
met de heren van Grimbergen. De dichter van de Grimbergse oorlog
lijkt een aantal zaken te willen rechtzetten die in Godevaert metten baerde
aan de orde waren gekomen. In plaats van het uit de duim gezogen
huwelijk van Godfried i met de keizersdochter Sofia, stipt hij bijvoorbeeld
het huwelijk aan met Lutgard van Sulzbach, de schoonzuster
van de keizer. 56 Hoewel hij daarbij Godfried i en Godfried ii door elkaar
haalt, kan uit dergelijke passages worden opgemaakt dat de dichter
van de Grimbergse oorlog historisch beter op de hoogte was en dat
ook graag liet merken. Die indruk ontstaat ook bij een vergelijking
van de genealogieën waarmee beide werken worden ingeleid. In Godevaert
metten baerde gaat het om een fantastische stamboom met verwijzingen
naar onder meer de legende van de zwaanridder. De genealogie
in de Grimbergse oorlog, daarentegen, sluit veel nauwer aan bij de serieuze
Brabantse historiografische traditie zoals die naar voren was gekomen
in teksten als de Chronica de origine ducum Brabantiae. 57
Er is wel verondersteld dat de Grimbergse oorlog aan het Brabantse
hof zou zijn ontstaan, maar daar is toch weinig grond voor. De sym-
112