De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

ge ridder die bij toernooien veel eer verwerft. Op een gegeven moment
wordt hij hopeloos verliefd, maar de liefde is niet wederzijds en Sone
dreigt te bezwijken. Uiteindelijk weet hij zich echter los te maken uit
deze uitzichtloze situatie. Verstandig geworden kiest hij voor een voordelig
huwelijk met de Noorse erfprinses. En zo wordt hij koning van
Noorwegen en op den duur zelfs keizer. In die hoedanigheid bevecht
hij de heidenen wier macht zich op dat moment nog tot in Italië uitstrekt.
Wanneer Sone aan het eind van de roman komt te overlijden
kan hij terugkijken op een succesvol verlopen regering. 40
In het onderzoek naar de ontstaanscontext van Sone de Nansay werd
eerder reeds gewezen op de overeenkomsten die er bestaan tussen de
dwerg Henri van Nansay en zijn ongelukkige naamgenoot aan het
Brabantse hof, hertog Hendrik iv. Maar ook de verschillen bleven niet
onopgemerkt. In de Brabantse werkelijkheid deed Hendrik iv namelijk
wel degelijk afstand van zijn erfrecht. Ten overstaan van de belangrijkste
vertegenwoordigers van adel en burgerij droeg Hendrik in
mei 1267 zijn hertogstitel over aan zijn meer getalenteerde broer Jan.
De roman lijkt op die overdracht te zinspelen door sterk te benadrukken
dat Sone het erfdeel van zijn broer dikwijls kreeg aangeboden:
Ses freres est povre piersonne
Cascun jour sa tierre li donne. 41
de stem van de meester
(Zijn broer is een zwakkeling; elke dag biedt hij hem zijn grond
aan.)
Het verschil met de situatie in Brabant is echter significant: hoe vaak
Henri zijn aanbod ook herhaalt, Sone blijft weigeren zijn oudere broer
te onterven, ne vous weil pas desireter. 42 Op grond hiervan heeft men
geopperd dat in Sone de Nansay kritiek wordt geleverd op de inderdaad
niet onomstreden troonsbestijging van hertog Jan i in 1267: alsof de
dichter wilde zeggen dat Jan het aanbod van zijn zwakzinnige broer
Hendrik iv nooit had mogen accepteren. 43
Alvorens in te gaan op de vraag welke betekenis we kunnen hechten
aan de relatie tussen fictie en werkelijkheid, moet worden vastgesteld
dat de dwerg Henri niet het enige personage in de roman is dat overeenkomsten
vertoont met een bestaand personage aan het Brabantse
hof. Vooral Ydone, de moeder van Henri en Sone, verdient aandacht.
Ydone lijkt namelijk de weerspiegeling te zijn van Aleide van Bourgondië,
de moeder van Hendrik iv en Jan i. Beide dames zijn getrouwd
met een Hendrik of Henri en voor beiden geldt dat de oudste
zoon Hendrik of Henri heet. Het zijn ook alletwee hertogsdochters.
Aleide is de dochter van de hertog van Bourgondië, Ydone van de her-
70