De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

pagina 33 tot 40
65. Zie voor die hypothese reeds Delfos 1964-1965, 354. Vgl. bovendien Avonds
1999, 56-61, waar wordt geopperd dat Aleide de verspreiding van de Arturstof in
Brabant heeft bevorderd.
66. Gysseling 1980, 539-540, vs. 461-471.
67. Editie door Gysseling 1980, 529-546 (een recente bespreking van de tekst biedt
Harper 2001); zie voor de datering van het fragment bovendien Kienhorst 1988,
dl. 1, 222-223, en Klein 1995, 15.
68. Gysseling 1980, 529 (‘denkelijk twaalfde eeuw’, instemmend aangehaald door
Goossens 1982, 263 en Voorwinden 1995, 170-171), Van den Berg 1987, 23
(‘waarschijnlijk twaalfde-eeuwse’). Datering tussen 1150 en 1200 ook bij Mantingh
1994, 307. Een datering op louter stilistische kenmerken als assonanties
blijft evenwel problematisch (De Graaf 1980, 132; Claassens 1993a, 166).
69. Hofmann 1976; Voorwinden 1995; Voorwinden 1993 (vgl. De Vries 1922); zie
over de zogenaamde Spielmannsdichtung bovendien Schröder 1967 en Bumke
1990, 74-82.
70. Voorwinden 1995, 172.
71. Hofmann 1976, vgl. Voorwinden 1995, 172-173.
72. Van den Berg 1985, 14; Van den Berg 1987, 22; Kienhorst 1988, dl. 1, 222-223.
73. Een voorbeeld is de Nederlandse versie van de Reis van Sint-Brandaan (Strijbosch
1995, 22-23; Van den Berg 1995).
74. Gysseling 1980, 529 (vgl. Voorwinden 1995, 172). Zie ook reeds Van Mierlo
1939, 133.
75. Een verwijzing naar Van den bere Wisselau in de Spiegel historiael maakt duidelijk
dat de tekst omstreeks 1285 bekend was bij de Vlaamse dichter Jacob van Maerlant
en diens publiek aan het Hollandse hof (zie Voorwinden 1995, 170). Dat is
echter meer dan een eeuw na het vermoedelijke ontstaan van de tekst.
76. Dat er in Brabant reeds vroeg Nederlandstalige literatuur werd geschreven,
wordt ook aangenomen door Goossens 1982, 263-266.
77. Zoals reeds werd gesuggereerd door Janssens 1987c, 91; Janssens 1988, 210, n. 249.
78. Waarbij nog kan worden opgemerkt dat Hendrik van Wilsele ook veelvuldig met
de Duitstalige cultuur in aanraking moet zijn gekomen in de tien jaar dat hij een
vertrouwenspositie bekleedde aan het Brabantse hof (1151-1161, zie Ganshof
1927, 133). In juni 1154 was hij bijvoorbeeld in Dortmund aanwezig toen Frederik
Barbarossa daar een oorkonde uitvaardigde voor de Brabantse abdij van
Park (Appelt 1975, 134-137; vgl. Versteylen 1929, 126-128).
noten bij hoofdstuk 2
1. De Chevalier au cygne is uitgegeven door Nelson 1985. Zie voor de datering, Nelson
1985, xxvi-xxviii, en Emplaincourt & Nelson 1993, 238-239, n. 26.
2. Zie voor een introductie op de genoemde werken Bender 1986, 57-72; Kleber
1986, 97-107; Claassens 1993a, 44-2. Voor de handschriftelijke overlevering, zie
Myers 1977. Het ontstaan en de ontwikkeling van de zwaanridderlegende blijft
overigens hoogst ondoorzichtig, vgl. Cramer 1971, 46-129.
3. Zie over centrale thematiek in de zogenoemde ‘épopées intermédiaires’, Bender
1986, 57-61.
4. Kupper 1992, 234-239; Smets 1908, 3-7; Malo 1898, 12-19; Schwennicke 1978-
1995, dl. 3, tafel 621; dl. 2, tafel 46; vgl. Genicot 1975a, 260-262 (versies 4, 8, 9 en
14).
176