De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

pagina 113 tot 117
De eerste, nog onvoltooide versie van de Grimbergse oorlog verscheen vermoedelijk
nog voor de Brabantsche yeesten (vgl. Willems 1839, 366, vs. 233; Te Winkel
1922, dl. 1, 508). Voor de veronderstelling dat de Grimbergse oorlog ‘niet eerder
dan eind jaren vijftig van de veertiende eeuw ontstaan is’ (Hage 1989, 157) is men
enkel uitgegaan van de verzen die een tweede dichter aan de oorspronkelijke
tekst heeft toegevoegd (Serrure & Blommaert 1852-1854, dl. 2, 236-298, vs. 5203-
6621).
58. Zie Van Oostrom 1982, 32-35 (= 1992, 58-60) en de reacties van Krah 1985 en
Hage 1989, 157-163. Cohen 1987 draagt niets bij aan de discussie.
59. Croenen 1995-1996, dl. 1, 291.
60. Avonds 1984, 34-77; Avonds 1994, 176-177; Avonds 1996c.
61. Croenen 1995-1996, dl. 1, 292-293 (vooral n. 186); Meuwese 2001, 127-134; vgl.
Lieftinck 1951. De veronderstelling dat Floris Berthout ook nauwe contacten onderhield
met Lodewijk van Velthem (Prims 1927-1949, dl. 8, 221; Hage 1989,
143) lijkt niet zo waarschijnlijk. In zijn voortzetting van de Spiegel historiael
spreekt Velthem weliswaar enkele keren over her Florens, maar hij plaatst hem
toch eerder in een negatief daglicht (zie vooral Vander Linden e.a. 1906-1938, dl.
3, 190, 6 de boek, vs. 906-910; vgl. Avonds 1984, 63-64).
62. De Vries & Verwijs 1861-1879, dl. 3, 432, vs. 15-40; Croenen 1993.
63. Editie door Willems 1837, 287-296; zie echter vooral Avonds 1980 die de tekst
toeschrijft aan de hertogelijke heraut Steven (vgl. Van Anrooij 1990, 97 en
Hogenelst & Van Oostrom 1995, 226-229). Dat de hertog het ‘wapenlied’ zelf zou
hebben gedicht is onder andere te lezen bij Hemmerechts 1964, 20. Ook Avonds
1999, 44, houdt dat voor mogelijk.
64. Aan de hypothese dat hertog Jan iii in 1332/1333 een anonieme Beierse auteur
opdracht gaf tot het schrijven van het epos Lohengrin – nota bene bij wijze van
kandidatuurstelling voor de Duitse keizerskroon – wordt hier verder voorbijgegaan.
De redenering die daarvoor werd opgezet (Avonds 1999, 93-176) is een opeenstapeling
van hoogst speculatieve aannames omtrent historische toespelingen
die de tekst zou bevatten (zie ook de kritiek van Tigelaar 2001). Alleen al de door
verschillende onderzoekers bevestigde datering van het oudste fragment (‘um
1300 – jedenfalls nicht lange nach der Jahrhundertwende’, vgl. Avonds 1999, 100-
104) toont de onhoudbaarheid van Avonds’ theorie.
65. Editie door De Vries 1844-1848; zie over deze tekst onder andere Davidse 1986;
Heymans 1989; Kinable 1998.
66. De Vries 1844-1848, dl. 3, 278, vs. 34-37; zie ook Kinable 1998, 31-33; Piters
2002, 47-48 en 59-60.
67. Kinable 1998, 16-41; Brinkman 1993.
68. Snellaert 1869, 1, vs. 12-14. Zie over de opdracht aan de hertog en de historische
context daarvan Reynaert 2002, 151-156.
69. Jonckbloet 1842, 321, vs. 1-4; vgl. Sonnemans 1995, dl. 1, 146.
70. Reynaert 1992; Reynaert 1994.
71. Snellaert 1869, 488, vs. 2510-2517 (zie tevens de moderne vertaling door Van Anrooij
1994c). Het gefaseerde ontstaan van het Boec van der wraken wordt uit de
doeken gedaan door Van Anrooij 1995.
72. Van Oostrom 1982, 31-32 (= 1992, 57).
73. Zie over de residenties van Jan iii, Avonds 1991, 172-189 (vgl. De Ridder 1979c;
Uyttebrouck 1991).
74. Kinable 1998, 42-73; Pleij 1988, 340; Pleij 1990; Brinkman 1993, 57 (vgl. Peters
1983, 254-263). Zie tevens Pleij 1995.
190