De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

7
ANTON VAN BOURGONDIË EN ZIJN ZONEN
( 1406-1430)
De eerste dagen van december 1406 luidden overal in Brussel de
klokken. De oude hertogin was niet meer. Na een mislukte zwangerschap
tijdens haar eerste huwelijk was Johanna kinderloos gebleven.
De Brabantse dynastie die vanaf 1106 in een rechtstreekse opvolging
van vader op zoon – of in het uitzonderlijke geval van Johanna van
vader op dochter – aan het hoofd had gestaan van het hertogdom was
daarmee uitgestorven. In rechte lijn althans, want Johanna’s achterneef
Anton van Bourgondië stond al klaar om haar op te volgen. Al in
1404 was hij in functie getreden als gouverneur en hij kon daarom nu
snel als nieuwe hertog worden ingehuldigd.
Dat Anton van Bourgondië was uitverkoren als opvolger van de
kinderloze Johanna, was overigens niet vanzelfsprekend. Langdurig en
moeizaam politiek getouwtrek was aan dat besluit voorafgegaan. Er
werd al over de opvolging van Johanna gesproken sinds het midden
van de veertiende eeuw. Oorspronkelijk was het de bedoeling dat Brabant
zou toekomen aan het huis Luxemburg – familieleden van hertog
Wenceslas – maar Johanna zag zelf meer heil in een andere optie. Zij
wilde dat de erfenis zou toekomen aan haar nichtje Margareta, echtgenote
van de machtige Bourgondische hertog Filips de Stoute die sedert
1384 tevens graaf van Vlaanderen was. Brabant zou dan in een personele
unie worden verbonden met Bourgondië en Vlaanderen. Dat was
echter tegen de wens van de meeste Brabantse onderdanen die vreesden
voor de centralistische aanpak van de Bourgondische hertog en
vooral wilden ijveren voor Brabants zelfstandigheid. Uiteindelijk
kwam het tot een compromis. Brabant zou toekomen aan Anton, de
tweede zoon van Margareta en jongere broer van Jan zonder Vrees,
die was voorbestemd om hertog van Bourgondië en graaf van Vlaanderen
te worden. Het was een oplossing waarbij Brabant onafhankelijk
zou blijven en toch in de Bourgondische invloedsfeer werd opgenomen.
Het viel te voorzien dat er vanuit het Duitse Rijk verzet zou rijzen
tegen dit plan, maar daar maakte men zich weinig zorgen over. 1
In de Brabantse steden bestond echter nog altijd de vrees dat Anton
te veel als een Fransman zou gaan regeren en daarom achtte men het
van groot belang dat de aanstaande vorst goed Nederlands zou leren.
In 1401, toen de steden voor het eerst instemden met de toekomstige
opvolging door Anton, eisten zij onder meer dat Anton voorlopig aan
141