De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

hendrik iii en zijn weduwe ( 1248-1267)
Als deze roman inderdaad op Jan van Brabant is gericht, wie gaf dan
de opdracht tot het schrijven van deze roman? Toch niet de mysterieuze
dame van Beirouth en Cyprus die in de prozaproloog wordt genoemd
als opdrachtgeefster, want zij behoort tot het fictieve kader van
de roman. De auteur beweert dat zij een nakomeling is van Sone en
dat zij een affaire heeft gehad met de zwaanridder Elias. 50 Maar vermoedelijk
werd de roman wel geschreven op verzoek van een dame.
Het ligt immers nogal voor de hand dat het Aleide van Bourgondië is
geweest, die deze roman liet schrijven. Het exempel dat Thomas van
Cantimpré in zijn Bonum universale de apibus opnam, maakt duidelijk
dat Aleide hoge verwachtingen koesterde ten opzichte van de kinderen
die zij baarde ná Hendrik. En intelligent als zij was, zal Aleide de opvoedkundige
voordelen hebben ingezien van een roman die op haar
tweede zoon was toegesneden, een roman over een jeugdige edelman
zonder erfrechten die zich dankzij ridderlijke prestaties en een interessant
huwelijk weet op te werken tot de hoogste maatschappelijke regionen.
51
Aleide van Bourgondië lijkt te zijn voortgegaan op de weg die hertog
Hendrik iii was ingeslagen. Na het overlijden van haar man in
1261 is ze het Franstalige literaire leven aan het Brabantse hof kennelijk
blijven stimuleren. Men kan zich trouwens afvragen of het niet
vooral aan haar te danken was dat onder hertog Hendrik iii het Frans
zo sterk op de voorgrond trad als literatuurtaal. Iemand als hertog
Hendrik iii had in zijn jeugd vermoedelijk zowel Nederlands als Frans
leren spreken, maar met de intelligente Aleide aan zijn zijde, kan de
balans gemakkelijk zijn doorgeslagen in het voordeel van de Franse
taal. Maar hoe dat ook zij, aan het Brabantse hof was rond het midden
van de dertiende eeuw het Frans duidelijk meer in tel dan het Nederlands.
52 Het is nu de vraag of daar onder hertog Jan i snel verandering
in kwam.
73