De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

johanna en wenceslas ( 1356-1406)
nen op de steun van verschillende edellieden, maar zijn belangrijkste
mecenas in deze jaren was toch wel hertog Wenceslas. 15 Een eerste, bescheiden
product van dit mecenaat is een vrolijke pastourelle die Froissart
schreef toen hertog Wenceslas in de zomer van 1372 werd vrijgelaten
nadat hij bijna tien maanden in Gulik gevangen had gezeten na de
voor Brabant zo desastreus verlopen slag bij Bäsweiler. 16 Belangrijker
is evenwel de veel uitvoeriger Prison amoureuse, een soort briefroman
dat eveneens werd geschreven naar aanleiding van de langdurige gevangenschap
van de hertog. Het is een prachtig werk over liefde, literatuur
en mecenaat. Op bijzondere wijze biedt de tekst inzicht in de relatie
tussen een getalenteerde schrijver en diens enthousiaste mecenas. 17
Meteen aan het begin van de Prison amoureuse laat de dichter weten
dat dienstbetoon aan een heer tot voordeel strekt en eer doet verwerven.
Het lijkt een verwijzing naar het dichterlijk dienstbetoon aan een
mecenas zoals men wel vaker aantreft in de proloog van een literair
werk. Hier blijkt het echter te gaan om een allegorische vorm van
dienstbetoon aan Amours, de Liefde. Of toch niet? Iets verderop
wordt erop gewezen dat een heer die goed gediend wordt, dat ook
moet belonen omdat daarmee de dienst zal voortduren. De dichter
wijst concreet op het voorbeeld van koning Jan de Blinde van Bohemen
die zijn mannen ook altijd ruimhartig beloonde en daarvoor onvoorwaardelijke
steun terugkreeg. Wie de tekst verder analyseert,
komt tot de vaststelling dat Froissart hier doelbewust verschillende zaken
gelijkschakelt. Beminnen is hetzelfde als Amours dienen en dat
staat gelijk aan het dichten. Dichten is echter ook het dienen van een
mecenas en het ontlopen van Fortuna, de negatieve kanten van het lot.
Liefde en literatuur worden in de Prison amoureuse voorgesteld als medicijnen
tegen rampspoed.
Na de proloog komt het verhaal op gang als de verteller laat weten
dat Amours ervoor zorgde dat hij een lied schreef voor de dame op wie
hij verliefd was. Toen hij haar het lied aanbood, toonde ze zich verheugd,
ze maakte een kopie en leerde het uit haar hoofd. Tijdens een
hoffeest bracht ze het ten gehore. Bij dezelfde gelegenheid zong zij echter
ook een ander lied en toen sloeg de vertwijfeling toe bij de verteller.
Wie had dat andere lied gemaakt? Hij werd jaloers en geraakte daardoor
in een literaire en amoureuze impasse.
Maar dan bezorgt een boodschapper een brief. Het is een verzoek
om hulp op het gebied van de liefde, maar ook op het gebied van de
dichtkunst. De afzender, die zich slechts bekend maakt met het pseudoniem
Rose, wil een leerling worden van de verteller, een leerling in
de liefde en literatuur. De ingewijde lezer kan achter Rose onmiddellijk
Wenceslas vermoeden, maar de verteller pretendeert dat hij niet
weet wie Rose is. Wat zou het ook uitmaken?
127