De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

de stem van de meester
Syn scilt was swart ende 2 lioen
Stonden daerin ghecroent van goude. 47
(Zijn schild was zwart en was voorzien van twee, met goud gekroonde
leeuwen.)
Ten opzichte van de brontekst heeft Segher zich twee kleine toevoegingen
veroorloofd die mogelijk licht kunnen werpen op de ontstaanscontext
van de Trojeroman. Terwijl in de Franse tekst niets over de kleuren
van het schild wordt gezegd, heeft Segher het veld zwart gekleurd. Aan
de twee leeuwen heeft hij bovendien een gouden kroon gegeven, waarmee
tegelijkertijd wordt gesuggereerd dat ook de leeuwen goudkleurig
zijn. Het resultaat is dat het wapen van Hector in de Trojeroman sterk
lijkt op het wapen dat de Brabantse hertogen voerden: een gouden
leeuw op een zwart veld. En aangezien er enkele aanwijzingen zijn dat
de oudste zoon van een Brabantse hertog zich heraldisch van zijn vader
onderscheidde door de leeuw in zijn wapen van een kroon te voorzien,
is men gaan vermoeden dat de Trojeroman van Segher Diengotgaf
een functie heeft vervuld in de opvoeding van een toekomstige hertog
van Brabant, waarbij vooral is gedacht aan de latere hertog Hendrik
iii, de oudste zoon van hertog Hendrik ii. De Trojeroman zou kort na
1240 kunnen zijn geschreven in opdracht van hertog Hendrik ii, maar
met diens oudste zoon als eerstgeïntendeerde lezer of luisteraar. Segher
Diengotgaf zou met zijn afwijkende wapenbeschrijving voornamelijk
hebben beoogd dat de jonge hertogszoon zich zou gaan spiegelen aan
de grote held uit het verhaal. Als de jongen zijn eigen wapen zou herkennen
in het wapen van Hector, de zoon van koning Priamus, zou hij
immers geneigd kunnen zijn zich met de voorbeeldige Trojaan te identificeren.
En dat zou de opvoeding van de toekomstige hertog alleen
maar ten goede kunnen komen. 48
Uitgaande van de heraldische afwijking die de Trojeroman vertoont
ten opzichte van de Roman de Troie, is men het werk van Segher Diengotgaf
gaan beschouwen als een mooi voorbeeld van Brabantse hofliteratuur.
Het beeld van de Nederlandstalige literaire cultuur aan het
hof wordt er sterk door beïnvloed. Maar hoe verleidelijk deze hypothese
over het publiek en de functie van de Trojeroman ook is, de basis
voor de hypothese is bijzonder smal. Het gaat om een zeer klein detail
waaraan in de loop der tijd steeds grotere conclusies zijn verbonden.
Reden genoeg om de hypothese nog eens kritisch te beschouwen.
Een eerste probleem dat bij de interpretatie van de wapenbeschrijving
in de Trojeroman opduikt, is het feit dat de tekst van Segher niet
zelfstandig is overgeleverd, maar uitsluitend als onderdeel van Jacob
van Maerlants Historie van Troyen. Toen Maerlant omstreeks 1264
52