De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

anton van bourgondië en zijn zonen ( 1406-1430)
voortaan onder streng toezicht van de hertogelijke raad, waarvan de
samenstelling werd bepaald door de Staten van Brabant, terwijl ook de
hertog van Bourgondië zijn invloed liet gelden. De samenwerking tussen
de raadslieden en de Staten van Brabant werd beklonken met het
Nieuw Regiment, een toevoeging aan de Blijde Inkomst die Jan op 22
mei 1422 moest ondertekenen. 57 Het zal geen toeval zijn dat de hertog,
wiens macht door dit Nieuw Regiment ernstig werd beknot, de dag
voordien zijn lijfarts, meester Albrecht Ditmar van Bremen, liet belonen
voor het aanschaffen van een aantal rechtsboeken: zekere boeke
van loye die selve mijns gnedigen heere den voorscreven meester Aelbrecht
hadde doen coepen. Maar liefst 30 gulden werd er voor deze boeken uitgetrokken.
Dat het om een aanzienlijk bedrag gaat, blijkt alleen al uit
het feit dat de persoon die de rekeningen controleerde, in de marge noteerde
dat zou moeten worden nagegaan of de boeken daadwerkelijk
in bezit van de hertog waren gekomen. 58
De boeken die meester Albrecht aanschafte, blijken nog altijd te
worden bewaard in de Koninklijke Bibliotheek van Brussel. Het gaat
om vier vuistdikke folianten die tezamen het Corpus iuris civilis vormen,
de invloedrijke verzameling van wereldlijke rechtsteksten die in
de zesde eeuw in opdracht van keizer Justinianus was samengebracht
en vanaf de twaalfde eeuw aan de universiteit van Bologna van commentaar
was voorzien. De Brusselse handschriften zijn inderdaad rijk
geglosseerd en twee ervan bevatten bovendien prachtige miniaturen.
Ze werden vervaardigd aan het begin van de veertiende eeuw – vermoedelijk
in Italië – en zijn nadien als tweedehands boeken verhandeld.
Alle vier de delen zijn voorzien van het wapen van hertog Jan iv
van Brabant. 59
Meester Albrecht Ditmar van Bremen ging wel vaker op pad om
boeken te verzamelen. In de zomer van 1421 kreeg hij van de hertog
een vergoeding voor een meerdaagse reis om zekere boeke tontfanghen
van meester Joeze, surgien (‘chirurgijn’). 60 Naar alle waarschijnlijkheid
gaat het hier om medische traktaten die de lijfarts nodig had voor het
uitoefenen van zijn functie. Voorzover bekend zijn deze boeken niet
overgeleverd. Wel wordt er in de Biblioteca Nacional te Madrid nog
een veertiende-eeuws Latijns gebedenboek bewaard dat ooit aan meester
Albrecht heeft toebehoord. Blijkens een aantekening achterin deed
hij het boek cadeau aan de monniken van Groenendaal. Daarbij wordt
speciaal vermeld dat meester Albrecht de geneesheer was van hertog
Jan van Brabant en dat hij, naast doctor in de medicijnen, ook baccalaureus
in het canoniek recht was. 61 Nog een reden waarom juist hij in
1422 het Corpus iuris civilis moest aanschaffen voor de hertog.
Meester Albrecht speelde niet alleen een belangrijke rol in het doorgeven
van tweedehands boeken, maar vervaardigde zelf ook hand-
151