De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

de stem van de meester
zekerheid die rond veel casussen blijft hangen. De Trojeroman van
Segher Diengotgaf, de Parthenopeus van Bloys, de vertaling van de
Nibelungen en de Roman der Lorreinen zijn allemaal voorbeelden van
teksten die naar alle waarschijnlijkheid met de steun van een mecenas
tot stand zijn gekomen, maar waarbij de precieze mecenaatsrelatie onduidelijk
blijft. Zijn ze voor een Brabants hofpubliek geschreven? En
zo ja, wanneer? Welke relatie onderhield de auteur met zijn mecenas
en hoe heeft dat zijn weerslag gekregen in de tekst? Op het eerste gezicht
kan de hoeveelheid onopgeloste vragen moedeloos maken, al is
het een realiteit die ook elders in het literair-mediëvistisch onderzoek
telkens opduikt. Gelukkig staat daar tegenover dat het gekozen onderzoeksperspectief
bij andere teksten juist bijzonder verhelderend werkt,
zoals bijvoorbeeld bij de Slag bij Woeringen en de Prison amoureuse.
Een grondige analyse van de manier waarop zulke teksten tot stand
zijn gekomen, leidt vervolgens ook tot beter begrip van teksten die niet
zo gemakkelijk zijn vast te pinnen aan een bepaald hof of een bepaalde
periode, maar die vermoedelijk wel in hoge mate zijn bepaald door
een mecenaatsrelatie. Zonder de inbreng van de auteur te marginaliseren,
is het belangrijk vast te stellen dat een mecenas grote invloed kon
uitoefenen op allerlei aspecten van het literaire werk.
In dit boek werd ervoor gekozen letterkundig mecenaat te bestuderen
vanuit het perspectief van het Brabantse hof. Bij nader toezien
bleek evenwel dat sommige teksten die aanvankelijk in het onderzoek
aan het Brabantse hof waren gesitueerd, daar naar alle waarschijnlijkheid
toch niet tot stand kwamen. Zo bleek het hof van Boulogne van
de ambitieuze graaf Reinoud van Dammartin een meer aannemelijke
ontstaanscontext te bieden voor de Franstalige zwaanridderepiek, dan
het hof van Hendrik i. En alhoewel verder onderzoek daarbij onontbeerlijk
is, verdient het zeker overweging of het hof van de Duitse keizer
Hendrik vii van Luxemburg de plaats van ontstaan is geweest van
een aantal romans dat traditioneel in Brabant wordt gelokaliseerd: de
Roman van Caesar, de Cassamus, de Limborch en wellicht zelfs de Roman
der Lorreinen. Aannemelijk lijkt alvast dat de keizer opdracht gaf
voor het schrijven van Godevaert metten baerde, een tekst die nadien
aan hertog Jan iii werd opgedragen. Dit voorbeeld geeft overigens
ook aan dat middeleeuwse hoven minder een gesloten wereld vormden
dan men zou kunnen denken. De relaties – ook op literair gebied –
tussen het Brabantse hof en de hoven van bijvoorbeeld Kleef, Vlaanderen,
Holland, Frankrijk of Engeland blijken bijzonder nauw te zijn
geweest, afhankelijk van de bestudeerde periode. Vooral huwelijksbanden
lijken de literaire uitwisselingen te hebben gestimuleerd, zoals onder
meer kon worden afgeleid uit leven en werk van Adenet le Roi.
Van belang is ook de vaststelling dat letterkundig mecenaat geen
166