De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

More documents

Recommendations

Info

de stem van de meester Afb. 6. Hendrik iii, zijn vrouw Aleide van Bourgondië en hun vier kinderen. Vijftiende-eeuws handschrift van boek 4 van de Brabantsche yeesten. © Brussel, Koninklijke Bibliotheek van België, iv 684, f. 33r. aanleiding van de laatste wilsbeschikking van haar echtgenoot. Twee dagen voor zijn dood, op 26 februari 1261, had Hendrik iii in zijn testament allerlei toezeggingen gedaan waarvan hij hoopte dat ze hem in het hiernamaals ten goede zouden komen. Enkele van deze bepalingen zorgden echter voor een ernstige inperking van Aleides financiële mogelijkheden. Volgens het testament zouden Brabantse burgers voortaan nog slechts in uitzonderlijke omstandigheden mogen worden belast en alle financiële onregelmatigheden uit het verleden moesten 66
hendrik iii en zijn weduwe ( 1248-1267) worden rechtgezet. En dat terwijl alle joden en Cahorsijnen – als geldschieters nochtans onmisbaar – volgens het testament uit Brabant zouden moeten worden verdreven als ze hun woekerpraktijken niet wilden opgeven. 34 Hertogin Aleide zat met deze bepalingen omhoog, maar ze lichtvoetig terzijde schuiven was niet mogelijk. Vermoedelijk op aanraden van de dominicanen uit Leuven – twee van hen waren benoemd tot executeur van Hendriks testament – legde Aleide het probleem voor aan niemand minder dan Thomas van Aquino, de befaamde dominicaanse theoloog en filosoof die op dat moment in Italië doceerde. Het antwoord van de doctor angelicus is overgeleverd in talrijke handschriften en staat bekend als de Epistola ad ducissam Brabantiae of De regimine judaeorum. De vragen van Aleide zijn niet overgeleverd, maar laten zich grotendeels reconstrueren uit de brief die Thomas omstreeks 1263 aan haar richtte. 35 Aleide had Thomas van Aquino gevraagd of ze belasting mocht eisen van joden en Cahorsijnen die van woeker leven, of ze hen geldboetes kon opleggen en of ze vrijwillige giften van hen mocht aanvaarden. Thomas antwoordt hierop dat dit allemaal is toegestaan mits het geld wordt gebruikt voor het schadeloosstellen van mensen die hebben geleden onder de afpersing. Indien de rechthebbenden niet worden gevonden, of wanneer er na terugbetaling nog iets overblijft, zal aan het geld een religieuze bestemming moeten worden gegeven of zal het moeten worden aangewend voor het algemeen nut. Hij voegt hier nog aan toe dat joden inderdaad verplicht moeten worden een herkenningsteken te dragen, waarbij hij uitdrukkelijk verwijst naar het overeenkomstige besluit van het Concilie van Lateranen in 1215. In zijn epistel aan de Brabantse hertogin geeft Thomas verder antwoord op de vraag of een openbaar ambt mag worden verkocht. In principe zou dat geen probleem zijn, tenminste als de kandidaat over de capaciteiten beschikt die voor het ambt vereist zijn. Op die wijze ontneemt men echter wel aan arme mensen de mogelijkheid een openbaar ambt te vervullen. Als de vorstin dan toch geld wil verkrijgen kan zij beter giften accepteren van ambtenaren die reeds zijn aangesteld. Op de vraag van de hertogin of zij gerechtigd is belasting te heffen van haar onderdanen, antwoordt Thomas dat dit wel mag mits het geld niet wordt aangewend voor een weelderig hofleven. Geld dat ambtenaren ten onrechte hebben geïnd moet worden terugbetaald; desnoods kan het ook worden benut voor goede werken of werken van algemeen belang. 36 De contacten tussen Aleide en Thomas van Aquino kunnen worden verklaard vanuit de goede verstandhouding tussen het Brabantse hof en de dominicanen van Leuven. De predikheren verbleven al in de residentiestad sedert 1233, het jaar waarin hertog Hendrik i hen een onderkomen had aangeboden in de bijgebouwen van zijn kasteel op 67
Page 1:
DE STEM VAN DE MEESTER Nederlandse
Page 4 and 5:
Dit boek is het resultaat van onder
Page 7 and 8:
WOORD VOORAF Liefde, literatuur en
Page 9 and 10:
INLEIDING Een ware schrijver, zo do
Page 11 and 12:
inleiding bij Woeringen in 1288. 9
Page 13 and 14:
inleiding zijn immers opgedragen aa
Page 15 and 16: 1 HET LITERAIRE LEVEN IN DE TWAALFD
Page 17 and 18: het literaire leven in de twaalfde
Page 37 and 38: 2 HENDRIK I EN HENDRIK II (1190-124
Page 39 and 40: hendrik i en hendrik ii ( 1190-1248
Page 57 and 58: 3 HENDRIK III EN ZIJN WEDUWE (1248-
Page 59 and 60: hendrik iii en zijn weduwe ( 1248-1
Page 65: hendrik iii en zijn weduwe ( 1248-1
Page 73: hendrik iii en zijn weduwe ( 1248-1
Page 76 and 77: de stem van de meester ren overlede
Page 78 and 79: de stem van de meester (Graag had h
Page 80 and 81: de stem van de meester maar ook her
Page 82 and 83: de stem van de meester de minnaar z
Page 84 and 85: de stem van de meester bereikt. Moc
Page 86 and 87: de stem van de meester ook kan word
Page 88 and 89: de stem van de meester Daer bi will
Page 90 and 91: de stem van de meester direct aan v
Page 92 and 93: de stem van de meester dichter onts
Page 94 and 95: de stem van de meester de proloog z
Page 96 and 97: de stem van de meester (Het paard v
Page 99 and 100: 5 JAN II EN JAN III (1294-1355) ‘
Page 101 and 102: jan ii en jan iii ( 1294-1355) van
Page 103 and 104: jan ii en jan iii ( 1294-1355) voor
Page 105 and 106: jan ii en jan iii ( 1294-1355) daar
Page 107 and 108: jan ii en jan iii ( 1294-1355) - di
Page 109 and 110: jan ii en jan iii ( 1294-1355) Baar
Page 111 and 112: jan ii en jan iii ( 1294-1355) Long
Page 113 and 114: jan ii en jan iii ( 1294-1355) path
Page 115 and 116: jan ii en jan iii ( 1294-1355) op h
Page 117 and 118:
jan ii en jan iii ( 1294-1355) in d
Page 119 and 120:
jan ii en jan iii ( 1294-1355) de o
Page 121 and 122:
jan ii en jan iii ( 1294-1355) die
Page 123 and 124:
6 JOHANNA EN WENCESLAS (1356-1406)
Page 125 and 126:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) J
Page 127 and 128:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) n
Page 129 and 130:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) 1
Page 131 and 132:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) G
Page 133 and 134:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) E
Page 135 and 136:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) A
Page 137 and 138:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) H
Page 139 and 140:
johanna en wenceslas ( 1356-1406) 1
Page 141 and 142:
7 ANTON VAN BOURGONDIË EN ZIJN ZON
Page 143 and 144:
anton van bourgondië en zijn zonen
Page 145 and 146:
Page 147 and 148:
Page 149 and 150:
Page 151 and 152:
Page 153 and 154:
Page 155 and 156:
Page 157 and 158:
8 DE STEM VAN DE MEESTER: literair
Page 159 and 160:
literair mecenaat in de middeleeuwe
Page 161 and 162:
Page 163 and 164:
Page 165 and 166:
Page 167 and 168:
Page 169 and 170:
Page 171 and 172:
NOTEN noten bij de inleiding 1. De
Page 173 and 174:
pagina 19 tot 24 19. De Ridder 1979
Page 175 and 176:
pagina 31 tot 33 man. Afgaande op l
Page 177 and 178:
pagina 40 tot 45 5. Malo 1898, voor
Page 179 and 180:
pagina 49 tot 54 86; Van Bussel 199
Page 181 and 182:
pagina 57 tot 62 bijzondere waarde
Page 183 and 184:
pagina 71 tot 75 51-64 en p. 204-20
Page 185 and 186:
pagina 80 tot 85 17v geëditeerd in
Page 187 and 188:
pagina 91 tot 101 69. Zie over de r
Page 189 and 190:
pagina 108 tot 112 40. Willems 1839
Page 191 and 192:
pagina 117 tot 121 75. Reynaert 199
Page 193 and 194:
pagina 127 tot 133 15. Een biografi
Page 195 and 196:
pagina 139 tot 142 verheffingen (hi
Page 197 and 198:
pagina 147 tot 149 110ra) ook van H
Page 199 and 200:
pagina 152 tot 157 in iure canonico
Page 201 and 202:
pagina 163 tot 167 17. Bumke 1979,
Page 203 and 204:
Gebruikte afkortingen BIBLIOGRAFIE
Page 205 and 206:
ibliografie De opvolging van Hendri
Page 207 and 208:
ibliografie France, durant les exp
Page 209 and 210:
ibliografie Colliot, R., Adenet le
Page 211 and 212:
ibliografie Fiorato, Adelin Charles
Page 213 and 214:
ibliografie Hage, Tom, 1994b, ‘To
Page 215 and 216:
ibliografie landen ontstaan’, in:
Page 217 and 218:
ibliografie Kibler, William W., ‘
Page 219 and 220:
ibliografie Liebermann, F. (ed.),
Page 221 and 222:
ibliografie Mathilde ii en Adeliza,
Page 223 and 224:
ibliografie Peters, Ursula, Literat
Page 225 and 226:
ibliografie Ridder, P. de, 1979a,
Page 227 and 228:
ibliografie du XIII e ou du début
Page 229 and 230:
ibliografie gogne-Valois (1404-1430
Page 231 and 232:
ibliografie premières années de J
Page 233 and 234:
RÉSUMÉ La voix du maître Les duc
Page 235 and 236:
tion du français et/ou du néerlan
Page 237 and 238:
ésumé Melibeus et Dietsche doctri
Page 239 and 240:
pas uniquement l’expression de la
Page 241 and 242:
abele spelen 143 Acco 106 Achilles
Page 243 and 244:
De amore et dilectione Dei 116 De F
Page 245 and 246:
Manesse-codex en Codex Reina handsc
Page 247 and 248:
Leefdaal, zie Rogier van Leefdaal L
Page 249 and 250:
Reynaert, zie Van den vos Reynaerde
show all

De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?