De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

6
JOHANNA EN WENCESLAS (1356-1406)
De opvolging van hertog Jan iii door zijn dochter Johanna vormde
een opmerkelijke gebeurtenis in de geschiedenis van de Brabantse dynastie.
Nadat haar drie jongere broers waren gestorven – de pest waarde
door het land – was er nu voor het eerst sprake van vrouwelijke opvolging
in het hertogdom. 1 In de praktijk kwam het erop neer dat de
macht in handen kwam van Johanna’s echtgenoot, Wenceslas, een
vorst die niet in Brabant was opgegroeid en die niet vertrouwd was
met het Nederlands zoals dat door het merendeel van de Brabantse
onderdanen werd gesproken.
Wenceslas was in 1337 in Praag geboren als zoon van koning Jan de
Blinde van Bohemen. Hij was een kleinzoon van keizer Hendrik vii
van Luxemburg. Aan het hof van zijn vader had hij ongetwijfeld veel
Duits en Tjechisch gehoord, maar zeker ook Frans. Zijn moeder –
Beatrijs van Bourbon – was een Française en zijn vader was een hartstochtelijke
francofiel die naam had gemaakt als mecenas van de dichter-componist
Guillaume de Machaut, een van de grootste literaire
vernieuwers uit de veertiende eeuw. 2 Koning Jan de Blinde gold als het
toonbeeld van ridderschap. Zelfs nadat hij volledig blind was geworden,
gaf hij telkens opnieuw blijk van zijn uitzonderlijke moed. In de
slag bij Crécy in 1346 – een van de eerste grote veldslagen in de Honderdjarige
oorlog – had de koning zich zelfs laten vastketenen aan zijn
eigen mannen om er zeker van te zijn dat hij tot het bittere eind zou
kunnen doorvechten. Al kostte hem dat zijn leven, het bezorgde hem
onsterfelijke roem.
Na de dood van zijn vader, mocht Wenceslas hem opvolgen als
graaf van Luxemburg. Zijn oudere halfbroer Karel werd koning van
Bohemen en uiteindelijk zelfs keizer van het Duitse Rijk. Ook voor
Wenceslas was dat een belangrijke ontwikkeling. Zijn broer zorgde ervoor
dat Luxemburg werd verheven tot hertogdom en het was ook
dankzij hem dat Wenceslas in 1351 een veelbelovend huwelijk kon sluiten
met Johanna, de oudste dochter van hertog Jan iii. De twee verschilden
aanzienlijk in leeftijd en maturiteit. Wenceslas was nog geen
vijftien jaar oud, terwijl Johanna al tegen de dertig liep en reeds een
huwelijk achter de rug had met de in 1345 gesneuvelde graaf Willem iv
van Holland, Zeeland en Henegouwen. Die verschillen waren echter
geen obstakel voor een huwelijk. Problematisch was wel het feit dat
123