De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

hendrik iii en zijn weduwe ( 1248-1267)
goed opgeleide leken met interesse voor religie. De vrome en intelligente
Aleide van Bourgondië lijkt er alleszins het profiel voor te hebben.
Maar hoe dat ook zij, het lijdt geen enkele twijfel dat de hertogin nauwe
contacten heeft gehad met de religieuze leidsman. Het is veelzeggend
dat onder de vele verhalen die Thomas van Cantimpré ter illustratie
in zijn Bonum universale de apibus verwerkte, ook een verhaal te
vinden is dat hem kennelijk door de hertogin persoonlijk was meegedeeld.
Thomas gebruikt de geschiedenis als een exempel om aan te tonen
dat het niet altijd onmogelijk is in de toekomst te kijken:
Van de edele hertogin van Brabant, genaamd Aleide, hebben wij
vernomen dat voorafgaand aan haar huwelijk met de edele hertog
Hendrik van Brabant, haar door de hofarts van haar vader (de hertog
van Bourgondië) was voorspeld dat haar eerste kind zou sterven
zo gauw het geboren en gedoopt was, het volgende kind ziek zou
zijn, maar dat zij van de kinderen die daarna geboren zouden worden
veel plezier zou hebben. En we hebben zo duidelijk gezien dat
dit vervuld is. De hofarts had dit lot kunnen voorzien door zijn kennis
van het uiterlijk en de ziekten van vrouwen. 39
De passage biedt niet alleen zicht op de vertrouwensrelatie die er moet
hebben bestaan tussen Thomas van Cantimpré en de Brabantse hertogin,
maar toont tevens aan dat Aleide bijzonder hoge verwachtingen
koesterde ten aanzien van de kinderen die na Hendrik iv het licht hadden
gezien. Jan, Godfried en Maria moesten hun moeder het geluk
schenken dat de geestelijk en lichamelijk gehandicapte hertog Hendrik
iv niet kon geven. Het is kennelijk vanuit die hoop op een mooie toekomst
voor haar jongere kinderen, dat Aleide er in de woelige jaren na
1261 voor zorgde dat het mondaine literaire leven aan het Brabantse
hof niet geheel stilviel. Er bestaan aanwijzingen dat de hertogin in deze
periode een uitvoerige Franstalige avonturenroman liet schrijven ten
behoeve van haar tweede zoon Jan.
Sone de Nansay is een ridderroman die volgens taalkundig onderzoek
zou zijn geschreven door een Waals-Brabantse dichter. In ruim
twintigduizend verzen wordt het verhaal verteld van Sone, zoon van
heer Henri van Nansay en kleinzoon van graaf Ansel van Brabant.
Nadat de heer van Nansay en zijn vrouw zijn gestorven, komt de heerlijkheid
Nansay in handen van Henri, de oudere broer van Sone. Henri
is echter een dwerg met ernstige lichamelijke handicaps. Hij wil niets
liever dan zijn erfrecht overdragen aan zijn broer. Sone weigert echter
keer op keer het aanbod van Henri te accepteren. Sone besluit te vertrekken
naar het hof van een befaamde edelman om zich aldaar verder
te bekwamen. En zo groeit hij in het buitenland uit tot een voorbeeldi-
69