De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

jan i ( 1267-1294)
Spalbeek dat zij Maria van Brabant had beschuldigd. Volgens haar
had de bisschop van Bayeux – een vertrouweling van Pierre de la Broce
die aanvankelijk met het onderzoek was belast – wel geprobeerd haar
zulke uitspraken in de mond te leggen, maar de mystica hield vol dat
ze nooit op dergelijke insinuaties had willen ingaan. Toen dit nieuws in
Parijs bekend raakte, werd Pierre de la Broce gearresteerd. En hoewel
kort daarna bleek dat Elisabeth van Spalbeek vermoedelijk een vals
getuigenis had afgelegd, werd Pierre de la Broce op aandringen van de
familieleden van Maria van Brabant in juni 1278 opgehangen op de
galgenberg Montfaucon. Koningin Maria kon gerust zijn, al was haar
reputatie door de affaire wel aangetast. 5
Om het blazoen van Maria van Brabant op te poetsen, werd een
beroep gedaan op Adenet le Roi, de voormalige Brabantse minstreel.
Na de dood van hertog Hendrik iii in 1261 was Adenet terechtgekomen
aan het Vlaamse hof van graaf Gwijde van Dampierre en in
dienst van de graaf had hij zich tot een vooraanstaand episch dichter
ontwikkeld. 6 De band met Brabant en de kinderen van Hendrik iii
was echter nooit verbroken. Dat blijkt onder meer uit de Enfances
Ogier (‘De jeugd van Ogier’), een roman waarin Adenet in navolging
van een ouder chanson de geste vertelt hoe de jonge Ogier van Denemarken
zich een ereplaats verwierf aan het hof van Karel de Grote
door uit te blinken in de strijd tegen de Saracenen. Adenet schreef dit
gedicht op uitdrukkelijk verzoek van Gwijde van Dampierre, maar hij
droeg het op aan Maria van Brabant: ce livre vueill la ro¨ynne envoiier,
Marie (‘dit boek wil ik koningin Maria doen toekomen’). 7 Dat de dedicatie
meer is dan een hoffelijke geste, blijkt uit het feit dat ook elders
in de tekst een duidelijke sympathie voor Brabant naar voren
komt. Adenet vertelt dat het wapen van de Lotharingse hertog Thierry
d’Ardenne – een van de helden in het verhaal – nadien werd overgenomen
door Godfried met de Baard, de in Affligem begraven eerste
hertog van Brabant. Met deze uitweiding roept Adenet in herinnering
dat de Brabantse dynastie al generaties lang in het bezit is van de hertogstitel
van Neder-Lotharingen. 8 Door Thierry d’Ardenne te associeren
met de Brabantse hertogen suggereert Adenet bovendien dat hertog
Jan van Brabant dezelfde kwaliteiten bezit als de romanfiguur.
Hij is dapper, geniet veel aanzien en is bijzonder vrijgevig ten opzichte
van minstrelen:
Volentiers ot avoec lui jougleours,
Bons vieleurs amoit et chanteours,
Souvrainement amoit les trouveours
Et puis aprés les biaus recordeours. 9
77