De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

1
HET LITERAIRE LEVEN IN DE TWAALFDE EEUW
Het Engelse Windsor Castle vormde op 29 januari 1121 het decor
voor een feestelijke gebeurtenis. Koning Hendrik i van Engeland – een
vijftigjarige weduwnaar – trad in het huwelijk met de achttienjarige
Aleide (of Adeliza), dochter van de Brabantse hertog Godfried i met
de Baard. 1 Het beeldschone meisje uit Brabant werd voor de gelegenheid
getooid met de meest kostbare juwelen en een luisterrijke kroon
werd op haar hoofd geplaatst. Als nieuwe koningin van Engeland
werd ze in welluidend Latijn toegesproken:
Anglorum regina, tuos, Adelina, decores,
Ipsa referre parans, Musa stupore riget.
Quid diadema tibi pulcherrima? quid tibi gemmae?
Pallet gemma tibi, nec diadema nitet.
Deme tibi cultus, cultum Natura ministrat.
Nec meliorari forma beata potest.
Ornamenta cave, nec quicquam luminis inde
Accipis; illa micant lumine clara tuo.
Non puduit modicas de magnis dicere laudes,
Nec pudeat dominam te, precor, esse meam. 2
(Aleide, koningin der Engelsen, als de muze zich aan uw schoonheid
spiegelt, verstijft ze van verbazing. Waarom draagt u zo’n mooie
kroon? Waarom die juwelen? Een juweel verbleekt bij u en de kroon
schittert niet. Wie u vereert, vereert de Natuur. Een zalig uiterlijk is
niet te verbeteren. Uw sieraden zijn schaduwen. Ze verlenen u niet
de minste luister, maar ontlenen aan u hun schittering. Het heeft de
kleinen nooit misstaan de groten te bezingen, noch zou het u misstaan
– zoals ik u smeek – mijn meesteres te zijn.)
Dit lofdicht is illustratief voor de hoogontwikkelde literaire cultuur
aan het Anglo-Normandische hof van koning Hendrik i, jongste zoon
van de befaamde Willem de Veroveraar. Speciaal voor het adellijke
publiek werden tal van teksten vervaardigd: naast gelegenheidspoëzie
ook populair-wetenschappelijke traktaten, biografieën, heiligenlevens
en kronieken. 3 Het merendeel van die teksten was, zoals gebruikelijk,
in het Latijn gesteld. Toch werden er ook al werken geschreven in het
15