De stem van de meester. De hertogen van - middelnederlands.be

het literaire leven in de twaalfde eeuw
lijke rit door de velden buiten Reims, zagen de samenzweerders hun
kans schoon. Met hun zwaarden hakten ze genadeloos in op het hoofd
van Albrecht om vervolgens in aller ijl naar het hof van de Duitse keizer
te vluchten. En hoewel de keizer later zijn betrokkenheid bij de lafhartige
moord in alle toonaarden zou ontkennen, was hij wel zo aardig
de daders te belonen met een mooi stukje grond in Zuid-Italië. 44
De moord op Albrecht van Brabant deed veel stof opwaaien. De
hertogen van Brabant en Limburg – respectievelijk de broer en de oom
van Albrecht – voelden zich door de keizer in hun eer aangetast. De
verraderlijke aanslag op de bisschop in ballingschap was ook een
nieuw dieptepunt in de nog altijd aanslepende investituurstrijd tussen
keizer en paus. In verschillende kronieken komen de gebeurtenissen
aan de orde. Geen enkele bron is evenwel zo volledig als de zogenaamde
Vita Alberti episcopi Leodiensis (‘Het leven van Albrecht, bisschop
van Luik’). In dit Latijnse relaas, dat reeds in 1195 was voltooid, zijn
Albrechts laatste levensjaren zeer uitvoerig beschreven door een anonieme
geestelijke die in de directe omgeving van de vermoorde bisschop
moet hebben geleefd. En hoewel de auteur zijn sympathie voor
Albrecht niet onder stoelen of banken steekt, oogt zijn verslag bijzonder
betrouwbaar. Ook de literaire stijl doet daar niets aan af. De Vita
Alberti stemt in hoofdlijnen overeen met hetgeen uit andere bronnen
bekend is, maar daarnaast worden nog tal van bijzonderheden meegedeeld.
Het resultaat is een verbazingwekkend gedetailleerde biografie
van een twaalfde-eeuwse edelman met kerkelijke ambities. 45
Albrecht kon zich goed redden in het Frans, daaraan hoeft niet te
worden getwijfeld. Tijdens zijn opleiding aan de Luikse kapittelschool
moet hij, behalve met het Latijn, veelvuldig met het Frans in aanraking
zijn gekomen. De leden van zijn gevolg lijken ook voornamelijk
Franstalig te zijn geweest. Maar toch beschouwde de Brabander het
Frans niet als zijn moedertaal. Dat komt heel duidelijk naar voren
wanneer hij in Reims voor het eerst kennismaakt met de edellieden die
hem later zullen vermoorden:
Videns autem eos Theutonicos esse, dulcedine natalis soli et familiaritate
lingue Theutonice dulcius est amplexus. 46
(Zodra hij merkt dat het Duitsers zijn, voelt hij plotseling weer de
bekoring van zijn geboortegrond en de vertrouwdheid van de ‘Duitse’
taal.)
Bij Albrecht is een gevoelige snaar geraakt. Dat hij zo graag in het gezelschap
van deze edellieden verblijft, komt vooral doordat ze dezelfde
taal spreken, de lingua theutonica. Het is overigens niet helemaal duide-
27